Veenherstel in de provincie Groningen dankzij Interreg BUFFER+

De provincie Groningen prijst zichzelf gelukkig met prachtige veengebieden. Helaas zijn veel van deze gebieden verdroogd voor landbouw of is veen opgegraven voor bijvoorbeeld potgrond voor kamerplanten. Als veengronden droog komen te liggen oxideren (verbranden) deze gronden. Hierdoor komt CO₂ vrij en daalt het maaiveld langzaam. De uitstoot van CO₂ draagt bij aan de opwarming van de aarde. De uitdroging van veen is dus een aanslag op de natuur en het klimaat, maar het zorgt ook voor verzakkingen en bodemdaling in de provincie Groningen.

BUFFER+ is een internationaal samenwerkingsproject tussen partners uit Ierland, Duitsland, Frankrijk, België en Nederland. Het doel van het project is om veengebieden te herstellen, zodat ze beter in staat zijn om koolstof en water vast te houden. Dit helpt om klimaatverandering tegen te gaan en de regio's in Noordwest-Europa beter bestand te maken tegen de gevolgen ervan. Daarnaast richt BUFFER+ zich op het herstellen van de biodiversiteit en het creëren van nieuwe manieren om geld te verdienen in de veengebieden.

De provincie Groningen is hoofdpartner van het Interreg BUFFER+ project. Interreg is een Europese subsidie voor ruimtelijke en regionale ontwikkeling. Vanuit deze subsidie is het Interreg BUFFER+ project opgericht. Er worden veel projecten uitgevoerd voor BUFFER+ in de provincie Groningen en er valt veel te leren van partners in Groningen. De Hanze Hogeschool Groningen, Bioclear Earth en de gemeentes Midden-Groningen en Westerkwartier slaan de handen ineen voor het behoud van veengebieden in de provincie.

Case study 't Roegwold

't Roegwold, in de gemeente Midden-Groningen, is als case study genomen hoe de herontwikkeling van een veengebied in zijn werk gaat. Het vernatten van 't Roegwold in Groningen is een goed voorbeeld voor BUFFER+, omdat het laat zien hoe samenwerking en integrale benaderingen essentieel zijn voor het herstel van veengebieden.

In dit project werd een voormalig landbouwgebied omgevormd tot natuurgebied met 1750 hectare veenmoeras. Het ontwerp was gebaseerd op drie verschillende waterstanden en vereist samenwerking tussen boeren, natuurorganisaties, waterschappen, experts, de provincie en de gemeente. Het project benadrukt het belang van communicatie, waarbij bewoners werden betrokken via informatieavonden, lokale media en evenementen. Daarnaast is de betrokkenheid van lokale boeren belangrijk voor het beheer van het gebied, zoals voor het begrazen en het maaien van bepaalde delen. Dit project toont aan hoe veengebieden hersteld kunnen worden door gezamenlijke inspanningen en biedt waardevolle lessen voor het BUFFER+ project, waar het herstel van veengebieden en het behoud van biodiversiteit centraal staan. 

Innovatiewerkplaats Hanze Hogeschool Groningen

Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van een Innovatiewerkplaats (IWP) veen. Verschillende stakeholders zoals boeren, overheden, bedrijven en onderwijsinstellingen werken samen aan de vraagstukken. Het doel is om agrariërs in veenweidegebieden te helpen zich aan te passen aan de klimaatverandering en nieuwe verdienmodellen te ontwikkelen. Binnen het BUFFER+ project worden deze initiatieven verder ontwikkeld via de IWP van de Hanze Hogeschool Groningen.

De IWP-aanpak bevordert gezamenlijke ontwikkeling en kennisdeling. De focus ligt niet alleen op het herstellen van de natuur, maar ook op het creëren van duurzame economische kansen voor de regio. Stakeholders zoeken samen oplossingen voor de uitdagingen in het veengebied. Door lokale stakeholders actief te betrekken, worden nieuwe verbindingen gelegd en ontstaat er wederzijds begrip en innovatie, wat de regio helpt in de transitie naar een toekomstbestendig landschap.

Werkwijze partners

De partners van BUFFER+ zijn opgedeeld in drie werkpakketten:

• Werkpakket 1 richt zich op het herstel van veengebieden en het creëren van gezonde veenlandschappen. Binnen dit werkpakket wordt een gezamenlijke strategie ontwikkeld en voeren de partners gezamenlijke acties uit voor duurzaam vernatten en herstellen van veengebieden. Dit gebeurt in pilotgebieden van partnerregio's.
• Werkpakket 2 gaat over het ontwikkelen van zakelijke en economische kansen. Binnen dit werkpakket worden nieuwe bedrijfsmodellen ontwikkeld en geïmplementeerd, of bestaande bedrijfsmodellen opgeschaald om duurzaamheidsovergangen te bevorderen, met als doel klimaatverandering te mitigeren. Daarnaast werken de partners een gezamenlijke strategie uit voor nieuwe bedrijfsmodellen voor innovatief ondernemerschap in natte veengebieden, en demonstreren dergelijke modellen in pilots.
• Werkpakket 3 focust op het verbeteren van het bestuur en de samenwerking. Binnen dit werkpakker draait het om samenwerking en collectieve acties aanmoedigen en faciliteren. Het opzetten of versterken van samenwerkingsstructuren omvat de vier helixactoren (overheid, onderwijs, maatschappij en bedrijfsleven), die samen verantwoordelijk zijn voor het ontwikkelen, opschalen en langdurig integreren van oplossingen.

Elke partner werkt aan een specifiek deelproject binnen de werkpakketten dat bijdraagt aan het gezamenlijke doel. De Groningse partners werken aan alle werkpakketten.

Partnermeeting in Emden

De partners hebben regelmatig contact met elkaar en komen twee keer per jaar bij elkaar op locatie om te leren van elkaars projecten. In oktober 2024 was er een bijeenkomst in Emden (Duitsland) gegaan, om te leren over de turfwinning daar, de alternatieven voor veen in potgrond en om elkaar bij te praten over de verschillende projectresultaten tot dusver. Partners hebben hun resultaten gepresenteerd en over hun doelen verteld. Afsluitend was er een communicatieworkshop, gericht op de stakeholders van BUFFER+ en hoe die het beste te bereiken zijn.

BUFFER+ richt zich op klimaatadaptatie en het behouden van veengrond. Dankzij het project kunnen er praktische maatregelen genomen worden. We werken internationaal, maar ook dichterbij in Groningen aan het terugbrengen van de koolstof- en waterbufferende functie van de veengronden. Zo blijven de prachtige natuurgebieden en veengronden in Groningen behouden.

Meer informatie

• De andere projecten van BUFFER+ zijn te vinden op de website bufferplus.nweurope.eu
• Lees hier meer over de partnermeeting in Emden (in het Engels).
• Ben je benieuwd naar de ontwikkelingen van BUFFER+, wil je weten waar de andere partners zich mee bezig houden of heb je een vraag? Kijk dan op de website.

Tekst: Hetty Mathijssen en Iris Planting, provincie Groningen
Beeld: Provincie Groningen (leadfoto: Veengebied in de gemeente Midden-Groningen); Wim van Isacker, De Vlaamse Landmaatschappij; Julia Brink, Gemeente Midden-Groningen