Bijenlandschap West-Brabant: “Hoopgevend dat iedereen bijen kan helpen”

In de afgelopen jaren is 55 procent van de wilde bijensoorten fors afgenomen. Gebrek aan voedsel en nestelgelegenheid en het gebruik van bestrijdingsmiddelen lijken de belangrijkste oorzaken te zijn. Om de wilde bij te beschermen, startte in 2018 een samenwerkingsverband genaamd Bijenlandschap West-Brabant. Ruim veertig Brabantse partners zijn aangesloten bij dit samenwerkingsverband, waaronder waterschap, gemeentes, natuurorganisaties, agrarische natuurverenigingen, imkerverenigingen en bedrijven. Met financiële steun van de partners en de provincie Noord-Brabant organiseren coördinatoren Riny van Empel en Annemieke Doomen verschillende projecten om Brabant bij-vriendelijker te maken.

Waarom is het belangrijk om bijen te beschermen?

Bijen vormen een belangrijke schakel in het ecosysteem, waar wij mensen ook deel van uitmaken. 75 procent van de eetbare gewassen zoals appels en tomaten, en 80 procent van de bloemen in Nederland wordt bestoven door bijen. De zaden van bestoven bloemen zijn voor vogels en veel andere dieren een bron van voedsel. We zijn dus afhankelijk van deze zoemende insecten. “Bijen staan onderaan in de voedselketen”, vertelt Annemieke. “Als het goed gaat met de wilde bijen kun je ervan uitgaan dat het ook goed gaat met andere dieren.”

Wat heeft de bij nodig?

“Een veerkrachtig en robuust landschap waar bijen genoeg voedsel kunnen halen en waarin ze zich kunnen verplaatsen”, antwoordt Riny op de vraag wat een wilde bij nodig heeft. Wilde bijen vliegen niet zo ver, maximaal een paar honderd meter. Dus er moet in een kleine straal voldoende eten en beschutting te vinden zijn. Van de eerste krokus in februari tot de laatste bloeiende hemelsleutel voor de vorst: bijen zijn gebaat bij een continu aanbod en een variatie aan nectar en stuifmeel. Dat kan van planten komen, maar ook van struiken en bomen, zoals de wilg.

Toekomst van Bijenlandschap West-Brabant 

In 2024 hebben de partners afgesproken om het samenwerkingsverband met vier jaar te verlengen. Ze zijn het eens dat het voortzetten en verstevigen van Bijenlandschap West-Brabant belangrijk is. De komende jaren willen ze kennis blijven delen door het organiseren van excursies en andere bijeenkomsten. Ook educatie en betrokkenheid van inwoners is een onderdeel van de plannen. Daarnaast kijkt de groep naar het opzetten of voortzetten van thematische projecten, zoals de samenwerking met agrariërs voor het aanleggen van bijenstroken op hun land, en het omvormen van dijken en openbare ruimte tot leefgebied voor bijen.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.

Maatregelen van Bijenlandschap West-Brabant hebben effect

Bijenlandschap West-Brabant werkt veel samen met Wageningen Environmental Research en met het EIS Kenniscentrum Insecten om te meten wat de effecten zijn van de maatregelen. Op locaties waar anders wordt gemaaid of waar speciale bloemenmengsels zijn ingezaaid, wordt onderzoek gedaan. “Wat we zien is dat anders maaien of inzaaien ten goede komt aan de bijen”, zegt Annemieke. “Dan zien we meer bijen en meer soorten wilde bijen. We hebben genoeg bewijs dat íets doen effect heeft.”

Inzaaien en maaibeheer

Boeren, gemeentes en waterschappen kunnen op verschillende manieren akkerranden en andere stroken land zo beheren dat de bijen er profijt van hebben. “Het inzaaien van bloemen heeft snel effect, maar vereist veel onderhoud”, stelt Annemieke. “Als je maait en het maaisel afvoert, verschraal je de grond en komt er vanzelf vegetatie naar boven die er van oorsprong groeit. Dat duurt misschien wat langer, maar het heeft wel een langduriger effect. Het wordt alleen maar beter. Ook vaste planten, bomen en struiken zijn belangrijk voor de wilde bij. Je moet anders beheren en dat vraagt ook inspanning."

Educatie en kennisdeling

Een belangrijk onderdeel van het samenwerkingsverband is het delen van kennis. Natuurpodium Bergen op Zoom heeft een tentoonstelling en educatiepakket gemaakt voor scholen. Riny: “In de toekomst willen we nog meer inzetten op sociale projecten.” Bijenlandschap West-Brabant onderzoekt daarnaast de kansen voor samenwerkingen met woningcorporaties, zorginstellingen, sportparken en golfclubs.

Subsidie vormt een mooie basis

Riny en Annemieke merken dat ze het tij mee hebben. “De eerste jaren moesten we ons best doen om mensen te trekken, maar nu is er veel meer belangstelling.” Toch is het nog steeds hard werken om de financiën voor alle projecten rond te krijgen. De subsidie van de provincie Noord-Brabant is dan ook heel welkom. Annemieke: “Het is superfijn om te weten dat we de subsidie van de provincie als basis hebben. Daarmee kunnen we aan de gang. Ook voor de partners is dat belangrijk – dat geld zetten we vooral in op de sociale projecten, gericht op inwoners.” In november 2024 verleende de provincie het Bijenlandschap West-Brabant een subsidie van ruim € 40.000. De subsidie dekt 22,2 procent van de kosten. De overige kosten worden betaald door partners van het Bijenlandschap West-Brabant.

Hoopgevend

Het enthousiasme van de twee vrouwen is merkbaar gedurende het hele gesprek. “We moeten echt grote stappen zetten”, zegt Riny. “Maar het mooie is dat iedereen íets kan doen. Of je nou een Brabander bent met een balkon, of een boer met veel grond, een landgoedeigenaar of een waterschap, iedereen kan iets doen. Dat is het hoopgevende eraan.”

Meer informatie

• Kijk voor meer informatie op de website van Bijenlandschap West-Brabant.

Tekst: Marjolein Bezemer i.o.v. provincie Noord-Brabant
Video: Provincie Noord-Brabant
Foto's: Nicole Froeling-Andries; Ria Janssen