Tiende editie van Bodemdierendagen: 134.000 bodemdieren in tien jaar bodemdierensafari's

Het was een jaar met vaak vochtig bodemdierenweer, zonder grote lange droogtes. Dat levert allerlei records op voor Wereldbodemdag op 5 december.

Dit jaar is er eens géén fotofinish nodig voor het vaststellen van de Bodemdieren Top 3 van Nederland. De regenworm wint namelijk overtuigend door in 94 procent van de onderzochte tuinen op te duiken. Dit is het vaakst van alle ‘deelnemers’ en ook meer dan ooit voor de regenwormen. Nummer 2, de pissebed, volgt op ruime afstand met 90 procent en de spinachtigen worden derde met 85 procent.

Records

Rond Werelddierendag zocht een recordaantal mensen bodemdieren in eigen tuin of park. Deze burgerwetenschappers gingen op bodemdierensafari, op zoek naar de Tiny Ten: regenwormen, kevers, spinnen, pissebedden, mieren, naaktslakken, huisjesslakken, miljoenpoten, duizendpoten en zelfs mollen. En dit jaar waren er daar veel van te vinden. “Met gemiddeld 45 gescoorde dieren per tuin is dat een record”, vertelt kenner Ron de Goede van de Bodemdierendagen. En dat is niet het enige record. “Er zijn 668 plekken onderzocht door 2.873 mensen, verspreid over het hele land. Samen hebben we bijna dertigduizend bodemdieren gezien. Dit vertelt ons veel over hoe het met de bodemdieren in de Nederlandse tuinen gaat”.

Verder graven

Zelf verder graven in de resultaten kan op de speciale resultatenpagina. “De meeste kansen hebben de bodemdieren in steden en dorpen als ze in een park, groene tuin, voedselbos of tiny forest wonen”, vult onderzoeker Gerard Korthals van Wageningen University & Research (WUR) en de Bodemdierendagen aan. De resultaten laten zien dat goed beheerde groene gebieden echt kunnen bijdragen aan de bodem en zo aan de hele natuur in de bebouwde kom. 

De landelijke Bodemdierendagen worden al sinds 2015 georganiseerd door het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en de WUR, met hulp van steeds meer andere organisaties en mensen. In die tien jaar zijn er nu 3.365 tuinen onderzocht door meer dan twaalfduizend burgerwetenschappers. Zij hebben daarbij meer dan 134.000 bodemdieren ‘ontmoet’, waarvan de pissebed met zo’n 25.000 dieren in totaal het meest gezien is.

Eretitel voor Ede

Bij de steden was het tijdens de derde Bodemdierendagen Battle of the Cities wel een nek-aan-nekrace. Zeven gemeenten streden om de eretitel van Bodemdierenstad van het Jaar, maar er kon er maar eentje winnen. Dat is Ede geworden. Ede heeft tijdens de Bodemdierendagen laten zien dat het een bodemdiervriendelijke stad is, die de waardering voor de ondergrondse biodiversiteit actief uitdraagt.

De titel is onder andere veroverd met een eigen Bodemdierendag voor de stad, inclusief een officiële waarneming (met een negen voor de bodemdieren!) namens de gemeente door de wethouder en ruim 120 Edese kinderen. Hoe ‘bodemdiervriendelijk’ de bebouwde omgeving eigenlijk is, hebben ook Waadhoeke (Franeker en omgeving), Zaanstad en Leeuwarden verdienstelijk onderzocht. Deze gemeenten verdienen daarmee een eervolle vermelding.

Beste tien vragen & editie 11

Een extraatje dit jaar ter ere van het lustrum van de Bodemdierendagen was de enquête over wat mensen nog meer zouden willen weten over bodemdieren. Onder de tien beste vragen vallen bijvoorbeeld:

• Waar zijn slakken en wormen als het niet regent?
• Hoe kan er beter rekening worden gehouden met het bodemleven in de stad?
• Wat leeft er echt heel diep in de grond?
• Hoe krijgen we alle mensen zover dat ze om alle soorten leven gaan geven?
• Wat zit er toch in naaktslakkenslijm dat je het niet eens met zeep van je handen afkrijgt?

Toch weer die slakken… “Maar ook die hebben een functie, als opruimer van allerlei organisch afval van dode planten en dieren”, licht slakkenliefhebber Korthals toe.

Van vrijdag 26 september tot en met woensdag 8 oktober 2025 vindt editie 11 van de Bodemdierendagen plaats. Iedereen met goede ideeën voor het zoeken van bodemdieren en voor bodemdiervriendelijk beheer is welkom om die alvast te delen met de organisatie. “We kunnen dit keer aandacht geven aan wat we ‘categorie 11’ noemen. Dat is al het bodemleven dat niet meer op onze bodemdieren-zoekkaart paste, maar ook heel waardevol is”, oppert Froukje Rienks van het NIOO-KNAW en de Bodemdierendagen. Tot graafs!

Tekst: Bodemdierendagen; NIOO-KNAW
Foto's: Guy Ackermans, Bodemdierendagen
Infographic: Bodemdierendagen