Kammetjesstekelzwam: een zeldzame schoonheid in oude beukenbossen
Nederlandse Mycologische VerenigingDe Kammetjesstekelzwam (Hericium coralloides; Rode Lijst: Gevoelig) is een mooie en zeldzame soort. Als je hem vindt, onthoud dan de plek, want ze kunnen soms enkele jaren achtereen op dezelfde boom worden gevonden.
De paddenstoel is zeer fotogeniek en ondanks zijn zeldzaamheid zie je hem vrij veel op de bekende mediakanalen. De Kammetjesstekelzwam leeft saprotroof op oud en vrij sterk verrot beukenhout en meestal op stammen die staan of liggen, dat maakt niet uit. Ook op oude beukenstronken. Ze kunnen verschillende jaren op dezelfde oude beukenstam tevoorschijn komen, waar ze witrot veroorzaken. Het is maar net hoelang het beukenhout standhoudt. De zeldzame Kammetjesstekelzwam heeft witte, vlezige en snel vergankelijke vruchtlichamen die uit takken bestaan met hangende, regelmatig geplaatste stekels. Ze komen meestal van eind augustus tot en met eind oktober tevoorschijn. Onze vondst dateert van begin november en dat is opvallend laat voor deze soort. De Kammetjesstekelzwam komt overwegend in de provincie Utrecht voor, en verder van de Pleistocene regio’s tot aan de IJsselvallei. Daarnaast is er vooral een toenemend aantal aan de binnenduinrand van Zuid-Holland, maar elders is ze zeer zeldzaam.
De Kammetjesstekelzwam komt voor in loof- en gemengde bossen op zandige en kleiige bodems. Zowel als parasiet op levende als saprotroof op dode stammen van beuk. Ook in Denemarken komt de Kammetjesstekelzwam exclusief op beuk voor. In Scandinavië en Finland groeit ze vooral op berk en ratelpopulier. Nog niet zolang geleden was de Kammetjesstekelzwam met uitsterven bedreigd in Nederland. Tot aan 1990 was de soort slechts bekend van 3 atlasblokken. Van 1990 tot en met 2024 is dit toegenomen naar 61 atlasblokken. De Kammetjesstekelzwam is tegenwoordig zeldzaam met een Rode Lijststatus van Gevoelig. Ze staat ook op de Rode Lijst van Denemarken (Kwetsbaar), Duitsland (Sterk bedreigd), Groot-Brittannië (Kwetsbaar), Noorwegen (Bescherming behoevend) en Polen (Kwetsbaar).
De Kammetjesstekelzwam staat op de lijst van Europese indicatorsoorten waarvan de aanwezigheid in beukenbossen duidt op een hoge habitatkwaliteit.
Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto’s: Piet Brouwer