Dood hout leeft – verkenning OAD-netwerk voor gemeente Ede

In 2023 heeft gemeente Ede, met ruim 2517 hectare aan bos en andere natuur in beheer, een nieuw beheerplan opgesteld dat gericht is op meer biodiversiteit en structuurvariatie. Een OAD-netwerk is een waardevolle toevoeging om doelen als het vergroten van de hoeveelheid dood hout te realiseren. Een OAD-netwerk helpt soorten die afhankelijk zijn van dood hout zich door het bos te verplaatsen en ondersteunt het ecologisch functioneren van het bos. 

Onderzoek naar haalbaarheid OAD-netwerk

Bosgroep Midden Nederland onderzocht, met provinciale subsidie (SPUK), de haalbaarheid van een OAD-netwerk in Ede. Hierbij werd gekeken naar de aanwezigheid van dikke levende bomen, de verspreiding van bosreservaten, en de aanwezigheid van soorten die afhankelijk zijn van dood hout. Ook bekeken we de mogelijkheid om verbinding te maken met het OAD-netwerk in het nabijgelegen natuurgebied Planken Wambuis.

Verouderingseilanden, habitatboomgroepen en -bomen

Ecoloog Loes Kampherbeek van Bosgroep Midden Nederland: “Het onderzoek startte met een analyse van boomsoorten, boomdikten, en de verteringsstadia van de bomen. Er werd gezocht naar geschikte ‘verouderingseilanden’ waar een natuurlijke ontwikkeling van het bos kan plaatsvinden. Deze eilanden, verspreid over ongeveer 5 procent van het gebied, vormen de kern van het OAD-netwerk. In het beheerplan van de gemeente Ede zijn bosreservaten aangewezen. Deze vormen de verouderingseilanden binnen het OAD-netwerk. Op basis van inventarisatiegegevens werden locaties waar habitatboomgroepen en habitatbomen de verouderingseilanden kunnen verbinden, vastgelegd op een kaart (GIS). Hierbij maakten we ook gebruik van gegevens over de aanwezigheid van aan dood hout gebonden soorten. Het aanwijzen van habitatboomgroepen en -bomen kan hun huidige leefgebied versterken. Bij het aanwijzen van habitatbomen werd ook rekening gehouden met de veiligheid van recreanten".

OAD-netwerk goed op weg

Dankzij het bestaande beheerplan is Ede al goed op weg met het OAD-netwerk. Door verouderingseilanden met behulp van habitatbomen met elkaar te verbinden, ontstaat een robuust systeem dat de aanwezigheid van verschillende verteringsstadia in stand houdt. Dit is essentieel voor diverse soorten. Een OAD-netwerk is een dynamisch netwerk, dus wanneer een habitatboom omvalt, wordt een ‘nieuwe’ habitatboom aangewezen om het netwerk in stand te houden. Vooral op locaties zoals De Ginkel en Roekel zijn goede verbindingen mogelijk. Op korte termijn kan de voorraad dood hout verhoogd worden door bomen te ringen of om te trekken, wat het ecosysteem verder ondersteunt.

Plannen van gemeente Ede

Wat zijn de plannen van de gemeente Ede nu ze de mogelijkheden in beeld hebben? Liesbeth Hunink, adviseur natuurherstel bij de gemeente Ede, licht toe: "In de bosgebieden van de gemeente Ede is de natuur leidend in de keuzes die worden gemaakt. Dood hout maakt een essentieel onderdeel uit van het ecosysteem. Vlakdekkend voldoende dood hout is het streven, maar dit wordt nog niet altijd gehaald. Door middel van het onderzoek is in beeld gebracht wat de belangrijke plekken en verbindingszones zijn waar in ieder geval voldoende dood hout aanwezig moet zijn. Hierdoor hebben de organismen die afhankelijk zijn van dood hout geschikt habitat en uitwisselingsmogelijkheden. Natuurlijke aftakeling van bomen is het belangrijkste voor natuurwaarden. Het mooie van het systeem is dat op lange termijn bomen en/of gebieden worden veiliggesteld en natuurlijke processen hun gang kunnen gaan. Het is belangrijk om te kijken hoe dit in de toekomst wordt geborgd. Denk aan het vastleggen op kaart, markeringen in het bos – of juist niet – en verandering in beleid in de komende decennia".

Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door steun vanuit provincie Gelderland en de Europese Unie.

Tekst en foto's: Bosgroepen
Figuur: Loes Kampherbeek, Bosgroep Midden Nederland (afgeleid van S.M.J. Wijdeven)