Kamiel Spoelstra met handboek Omgevingsgericht Lichtontwerp

Lichtvervuiling aanpakken bij de bron

Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)
1-NOV-2024 - De nachten worden weer langer, maar worden ze ook donkerder? Ondanks de groeiende aandacht voor lichtvervuiling gebruikt de mens nog steeds erg veel kunstlicht. Meer dan nodig, en meer dan goed is voor mens en natuur. Op 26 oktober was het de twintigste Nacht van de Nacht om daar aandacht voor te vragen. Ecoloog Kamiel Spoelstra licht de effecten op de natuur toe, en hoe je die kunt verminderen.

Kamiel Spoelstra van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) doet al jaren onderzoek aan de gevolgen van nachtelijk kunstlicht op dieren en de hele natuur. Nachtelijke verlichting heeft invloed op onze natuur, maar het was lange tijd onduidelijk hoe groot die invloed is. Nu is bekend dat verlichting in bosranden op langere termijn leidt tot afname van het aantal nachtvlinders en tot verstoring van het gedrag van grotere dag- en nachtdieren. Lees hier meer over in het dossier Lichtvervuiling van het NIOO.

Licht is een groot thema in het najaar als de klok verzet wordt en de dagen steeds korter worden. Spoelstra vertelde daarom over de gevaren van te veel licht en te veel blauw licht bij NPO Radio 1 en Omroep Gelderland. En op de VLEN-dag van Vleermuiswerkgroep Nederland gaf hij de slotlezing Leve de duistere wereld – hoe beperk je het effect van nachtelijk kunstlicht op vleermuizen? over zijn onderzoek.

Maatregelen

Over de effecten van licht op de natuur schreef Spoelstra ook een hoofdstuk in een nieuw handboek over openbare verlichting: Omgevingsgericht Lichtontwerp. Dit handboek voor lichtontwerp en -beleid in moderne planontwikkeling is dit najaar gepresenteerd op de vakbeurs Openbare Ruimte. “Een must read voor alle professionals die te maken hebben met licht in de openbare ruimte”, aldus de initiatiefnemers van Stichting Openbare Verlichting Nederland (OVLNL). Zo kun je schadelijke verlichting zoveel mogelijk voorkómen in plaats van achteraf de problemen proberen op te lossen.

Wat staat er in het handboek?

“Het handboek Omgevingsgericht Lichtontwerp vormt de basis voor alle aspecten van lichtontwerp in de openbare ruimte", vertelt Spoelstra. "Er staat bijvoorbeeld belangrijke informatie in over hoe je duurzaam verlicht, hoe wij mensen licht ervaren (zoals hoe licht bijdraagt aan ons veiligheidsgevoel) en over de effecten van licht op onze natuurlijke omgeving. Aan dat laatste onderwerp leverde het NIOO een belangrijke bijdrage”.

Waarom is dit belangrijk?

Volgens Spoelstra is het goed dat er nu een handboek is dat in begrijpelijke taal voorziet in brede informatie over lichtontwerp in de openbare ruimte. Naast aspecten als esthetiek, energieverbruik en lichthinder biedt het handboek ook essentiële informatie over de effecten van nachtelijk kunstlicht op onze natuur, en hoe je die effecten kunt beperken. Het boek zal gebruikt gaan worden door beleidsmakers en lichtontwerpers.

Tekst en foto: Froukje Rienks, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)