Natuurwerkdagen: “Wat je met vrijwilligers op een ochtend voor elkaar krijgt, is spectaculair!”

Wat hij moest zonder vrijwilligers? Daar kan Anne Breemer kort over zijn: "Als stichting hebben we bijna geen inkomsten. Zonder vrijwilligers zou het onderhoud onmogelijk zijn." Landgoed de Kalenberg is een klein landgoed bij Lochem. Het landgoed is populair bij recreanten en er zijn tal van wandel- en mountainbikepaden. Een hechte groep vrijwilligers zorgt ervoor dat de paden onderhouden blijven en dat er snoei- en plantwerk wordt gedaan. "Daar zitten mensen tussen met een behoorlijke dosis kennis", zegt Breemer, "zoals een oud-professor van de Wageningen Universiteit, wat van pas komt tijdens het werk. En als het nodig is, kunnen de vrijwilligers iets aan de bezoekers vertellen. Het zijn echte ambassadeurs van het landgoed."

“Zonder vrijwilligers zou de Amerikaanse eik alle inheemse soorten gaan verdringen”

^{Anne Breemer, Landgoed de Kalenberg}

Inheemse bomen hebben het zwaar op de Kalenberg. "De beuken redden het niet vanwege de droge zomers. Wortels zijn verdroogd en gaan nu rotten onder de grond. Ondertussen neemt de Amerikaanse eik alles over." Breemer heeft het plan opgevat om op 65 plantlocaties in totaal 1.500 nieuwe inheemse struiken te planten. Een monsterklus. Daar kan het vaste team wel wat hulp bij gebruiken. Op 2 november staan alvast vier plantlocaties op het programma. Honderd bomen en struiken liggen klaar om geplant te worden. Eerst moeten de Amerikaanse eiken onder handen worden genomen.

Op landgoed Vosbergen is het werk nooit klaar

Het woord landgoed: wat zie je voor je? Een mooie tuin, bossen en lanen, meanderende beken en een opvallend huis misschien? Landgoed Vosbergen in Heerde, veertig hectare groot, is precies zo’n landgoed. Een landgoed met natuur én met cultuur.

“Vrijwilligers helpen het landgoedkarakter van Vosbergen behouden”

^{Gijs van Dedem, landgoed Vosbergen}

Het botst weleens, zegt mede-eigenaar Gijs van Dedem. "Omdat we bijvoorbeeld lijsterbessen moeten weghalen om een laan herkenbaar te houden. Cultuur zorgt ook altijd voor werk. Zo hebben we een rabattenbos – een bos op verhogingen, typisch voor natte grond. Beheerd als hakhout bovendien. Als de bomen niet, zoals vroeger, elke paar jaar worden gekapt, verdwijnt het typische karakter van het bos."

Eens per maand komt een groep van vijftien vaste vrijwilligers een ochtend meehelpen. “Vrijwilligers zijn zeer belangrijk voor ons. Onderhoud van een landgoed kost heel veel geld. We zoeken dus steeds de balans: wat kunnen we vrijwilligers vragen en wat besteden we uit? We hebben net een dubbele laan zieke essen moeten vellen. Dat doet natuurlijk een professional, maar de vrijwilligers helpen het hout opruimen.” En nu is er weer een volgende klus. Jonge aanplant van zomerlinde, tamme kastanje en Gelderse roos heeft twee droge zomers doorstaan en dreigt nu overwoekerd te raken door braam en vogelkers. Van Dedem kan hulp goed gebruiken en hoopt 2 november op wat extra handen. “Wat je met een groep vrijwilligers in een ochtend voor elkaar krijgt, is spectaculair!”

Met extra handen blijft opslag van braam onder controle

In Lunteren ligt pinetum de Dennenhorst, een glooiend bospark van zes hectare waar je allerlei soorten naaldbomen kunt bewonderen. De Dennenhorst lijkt een natuurlijk bos, maar schijn bedriegt, zegt eigenaar Benno Smit. “De bomen lijden onder de opslag van braam, zeker de jeneverbessen. Als we niets doen verzwakken bomen en verdwijnt de heide.” Een tuinman en een vaste vrijwilliger steken een dag per week de handen uit de mouwen, en ook de vijf schapen zetten hun beste beentje voor, maar samen krijgen ze de klus niet altijd geklaard. "Opslag verwijderen is arbeidsintensief werk. Alles bij elkaar duizenden boompjes die elk jaar weer groeien. Dat moet je goed blijven bijhouden."

“We proberen te zorgen voor een natuurlijke uitstraling, en willen het pinetum ook voor bezoekers interessant houden”

^{Benno Smit, pinetum de Dennenhorst}

Daarom doet Smit nu al een aantal jaar mee met de Natuurwerkdagen. Het zorgt voor continuïteit in het werk en voor een netwerk van vrijwilligers die ook weleens wat extra’s willen doen. Het resultaat? “Naaldbomen hebben een slechte naam, mensen denken altijd aan lelijke hagen. Hier kun je zien dat het heel mooie bomen zijn. Samen met vrijwilligers proberen we het pinetum interessant te houden, voor leken en voor kenners. Onze topboom? Ik denk toch wel een Amerikaanse Tsuga. Hij staat prachtig vrij, en van top tot teen in de naalden.”

Meer informatie

• De Nationale Natuurwerkdagen worden georganiseerd door LandschappenNL en de provinciale Landschapsbeheerorganisaties, waaronder Stichting Landschapsbeheer Gelderland (SLG). Dat gebeurt al 24 jaar. Inmiddels steken ruim vijftienduizend vrijwilligers in het eerste weekend van november hun handen uit de mouwen.
• Dit jaar zijn de Natuurwerkdagen op 1 en 2 november. Je kunt terecht op meer dan vijfhonderd locaties. In Gelderland zijn er ruim zestig locaties aangemeld.
• De provincie Gelderland ondersteunt SLG financieel, onder andere om de Natuurwerkdagen te organiseren. Zo ondersteunt de provincie het werk aan het landschap van Gelderland en draagt ze bij aan de verbondenheid van inwoners met de natuur in hun omgeving.
• Het hele jaar door helpt SLG vrijwilligers in het groen op allerlei manieren, bijvoorbeeld met gereedschapsuitleen en informatie en advies.
• Zin om lekker de handen uit de mouwen te steken? Alle locaties vind je op www.natuurwerkdag.nl

Tekst: Provincie Gelderland, Stichting Landschapsbeheer Gelderland
Foto's: Anne Breemer, Landgoed de Kalenberg; Pinetum de Dennenhorst