Nog steeds bont zandoogjes in de tuin

Bont zandoogje (Pararge aegeria) kun je eigenlijk overal aantreffen, als er maar een boom of struik in de buurt is. Alleen in de heel open weidegebieden en uitgestrekte akkers is deze vlinder afwezig. Hij is niet te verwarren met andere soorten door de bruine kleur en de crème-gele stippen. De mannetjes zijn donkerder dan de vrouwtjes en hebben kleinere lichte stippen. De vrouwtjes zijn ook wat groter en ogen dus duidelijk lichter dan de mannetjes.

Mannetjes herken je ook aan hun gedrag. Ze zoeken een plek met goed overzicht over de omgeving en gaan daar ‘op wacht’ zitten. Alles wat beweegt wordt achtervolgd en onderzocht. Als het een ander mannetje is, volgt een luchtgevecht, of schijngevecht, dat tot op vele tientallen meters hoog kan worden uitgevochten. Uiteindelijk komt een van de mannetjes weer terug op de post. Het blijkt dat dit vaak de oorspronkelijke ‘eigenaar’ is, die misschien net wat gemotiveerder is dan de indringer.

De komende weken zijn de bont zandoogjes nog aanwezig en als zware nachtvorst uitblijft, nog wel tot in november. Het is de derde generatie die nu vliegt. De eerste verscheen al in april en de tweede vloog midden in de zomer. De nakomelingen van die zomervlinders komen nu tevoorschijn. Dankzij de warmte en het feit dat de bodem nog lekker vochtig is, hebben de rupsen zich erg goed kunnen ontwikkelen en zijn de vlinders nu veel aanwezig. Meestal zetten de vrouwtjes de eitjes afzonderlijk af op de onderkant van bladeren, bij voorkeur van kleine, geïsoleerde pollen. In de zomer gebruiken ze vooral grassen die in de schaduw groeien – in het voorjaar en de nazomer kiezen ze planten die op zonnige, halfopen plaatsen voorkomen, zoals in bosranden of langs brede bospaden. Ook kiezen ze dan vaak een plek vlakbij een opgaand element, bijvoorbeeld een boomstam, waar het net iets warmer is dan in de omgeving.

De groeisnelheid van de rupsen verschilt onderling aanzienlijk; sommige rupsen groeien wel drie keer zo snel als andere. De soort overwintert gewoonlijk als pop, maar een gedeelte van de rupsen die na half augustus uit het ei komen, gaat als rups de winter in. Voorlopig kun je dus nog genieten van de vlinders, ook in je tuin!

Het meetnet vlinders is een onderdeel van het Landelijk Meetprogramma Vlinders dat wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV en onderdeel is van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM).

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting
Kaartje: NDFF
Grafiek: voorlopige gegevens Meetnet vlinders (NEM)