Onderzoek voorkomen en giftigheid Amethistzwam
Nederlandse Mycologische VerenigingAfhankelijk van het weer verschijnen in augustus of begin september de eerste Amethistzwammen, ook wel Rodekoolzwam (Laccaria amethystina) genoemd. De naam is een verwijzing naar de opvallende kleur van de paddenstoel: diep paars-rood in verse toestand, in droge toestand is de paddenstoel lichtroze gekleurd. De Amethistzwam is een zogenaamde ectomycorrhiza-soort. Dat wil zeggen dat de schimmel samengroeit met wortels van bomen, waarbij water, voedingsstoffen en suikers worden uitgewisseld en zowel de schimmel als de boom voordeel hebben. De redelijk kleine paddenstoel groeit meestal samen met beuken op zandgrond, maar kan ook met andere loof- en naaldbomen samenwerken.
Afgelopen jaren zijn er door de Nederlandse Mycologische Vereniging publieksinventarisaties naar de verspreiding van paddenstoelen georganiseerd. Deze inventarisaties waren een groot succes en hebben vele duizenden extra waarnemingen opgeleverd. Ook in 2024 worden natuurliefhebbers opgeroepen om waarnemingen van de Amethistzwam door te geven via Waarneming.nl. De eerste waarnemingen van vindplaatsen van Amethistzwammen in 2024 staan al op de kaart. Waarnemers worden opgeroepen om bij de waarneming ook door te geven bij welke boomsoort hij wordt gevonden. We willen graag weten hoe dominant de beuk is als samenwerker met de Amethistzwam.
Is de Amethistzwam giftig of eetbaar?
In veel paddenstoelkookboeken en op wildpluk-sites wordt de Amethistzwam als eetbaar getypeerd. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat vruchtlichamen van de Amethistzwam giftige arseenverbindingen bevatten. Interessant is dat er twee soorten arseen in de paddenstoelen voorkomen, het minder giftige organische arseen en het voor zoogdieren en dus ook mensen zeer giftige niet-organische arseen.
Onderzoek heeft aangetoond dat een Amethistzwam gemiddeld 90 procent organisch arseen bevat en 10 procent niet-organisch arseen. Uitgaande van deze gemiddelden en bijvoorbeeld de inname-norm van het RIVM, kun je stellen dat de Amethistzwam giftig is. Buitenlands onderzoek heeft aangetoond dat vruchtlichamen van de Amethistzwam op vervuilde bodems naar verhouding veel meer van het giftige niet-organische arseen bevatten. De Nederlandse Mycologische Vereniging wil dan ook een project starten om het type arseen in deze paddenstoel te meten. Hoe groot is variatie van de verschillende vormen van arseen per vindplaats en per vruchtlichaam? Een dergelijk onderzoek zou ertoe kunnen leiden om de Amethistzwam in de toekomst te gaan gebruiken om arseenvervuiling op een goedkope manier op te sporen en aan te tonen.
Meer informatie
Tekst: Herman Sieben, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Willy Jansen; Melchior van Tweel