Film over rivieren: samenwerken aan een dynamische delta
Wageningen Environmental ResearchIn de film komen onder andere Liz van Duin (Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat), Co Verdaas (Deltacommissaris) en Donné Slangen (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) aan het woord. De film is gemaakt in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, vanuit de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW).
PAGW Rivieren – Samenwerken aan een dynamische delta (Bron: Wageningen Environmental Research)
Dynamisch rivierenlandschap
Iedereen kent de grote rivieren wel, die tussen de dijken stromen. Tussen de dijken liggen de uiterwaarden en de rivier zelf. De afgelopen eeuwen hebben wij als mensen het rivierenlandschap sterk veranderd. We hebben de rivieren aangepast en tussen winterdijken vastgelegd met zogenaamde kribvakken. Zo zijn de rivieren getemd, maar is het rivierenlandschap minder natuurlijk geworden.
De rivier is als het ware losgekoppeld van het overgrootste deel van het rivierenlandschap, wat voornamelijk binnendijks gelegen is. In de huidige tijd vindt de voornaamste ontwikkeling van riviernatuur vooral buitendijks plaats (binnen de bandbreedte van de winterdijken) in het zogeheten hoog dynamische rivierenlandschap. Hier is al veel gedaan in o.a. het kader van ruimte voor de rivier. Van het realiseren tot meer waterberging in combinatie met ontkleiing in uiterwaarden zijn eenzijdig aangetakte nevengeulen en mee stromende nevengeulen gerealiseerd. Evenals nieuwe rivierduinen, stroomdalgraslanden en ooibossen.
Uitdagingen voor riviernatuur
Riviernatuur houdt zich niet aan die door mensen gemaakte grenzen. De natuurrealisatie buitendijks wordt vaak zo grootschalig mogelijk aangepakt. Het vormt duurzame parels in het rivierengebied, maar binnendijks liggen nog veel uitdagingen voor riviernatuur. Zo is voor natuur die afhankelijk is van laagdynamische natuur in het rivierengebied minder aandacht. De komkleigebieden in het rivierengebied bijvoorbeeld, waar laagdynamische moerassystemen moeten worden hersteld voor soorten als de kamsalamander, de grote modderkruiper, de porseleinhoen en de nachtegaal.
De potentiële gebieden hiervoor zijn ook van belang zijn om corridors voor doelsoorten te realiseren tussen de vier hotspots en kerngebieden binnen PAGW. De gebieden staan echte vaak onder druk met het oog op verdere intensivering van de landbouw, uitbreiding van woningbouw en industrie met de daar bijbehorende infrastructuur. De ruimte die nodig is om binnendijkse riviernatuur duurzaam te laten voorkomen en blijvend te koppelen aan de binnendijkse riviernatuur, wordt in het huidige tijdsbeeld niet gereserveerd. Die functiestapeling heeft als risico dat de riviernatuur binnendijks wordt achtergesteld en daarmee verdwijnt of onmogelijk gemaakt wordt.
Tekst: Fabrice Ottburg, Wageningen Environmental Research; Lotte Veen, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
Foto’s: Fabrice Ottburg (leadfoto: Millingerduin, het grootste rivierduin van Nederland)