Grote zorgen inheemse leiders over Braziliaanse Cerrado: 'Ons gevecht is ook jouw gevecht'

Isabel Figuieredo is samen met andere traditionele en inheemse leiders uit de Cerrado afgereisd naar Nederland, om met hun persoonlijke verhalen aandacht te vragen voor de Cerrado. Want de Cerrado, een biodiverse savanne die een kwart van Brazilië beslaat, staat onder grote druk. En de nieuwste ontbossingscijfers tonen wederom aan dat de natuur hier sneller en sneller verdwijnt.

Minder bekend dan de Amazone

Terwijl de Amazone wereldberoemd is, is de net zo belangrijke Cerrado minder bekend. De twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De Cerrado is een enorme savanne en het grootste waterreservoir van Zuid-Amerika. De belangrijkste rivieren ontspringen hier en leveren water aan ecosystemen zoals het Amazonegebied. Het gebied levert 40 procent van het zoetwater in Brazilië, waar mens en dier van afhankelijk zijn. En hoewel de Cerrado geen tropisch bos is, ligt hier wel veel CO2 opgeslagen. De CO2 wordt namelijk opgenomen door het diepe wortelstelsel van struiken en bomen onder de grond.  

Duizelingwekkend tempo 

De cijfers liegen er niet om; de helft van de Cerrado is al verloren gegaan. “Misschien zelfs wel al meer dan de helft”, merkt adviseur van het Cerrado netwerk Samuel Caetano op. “Het is moeilijk te meten, maar één ding is zeker: we bereiken een omslagpunt, dat onomkeerbaar is”. Nog steeds worden dagelijks grote stukken kostbare natuur omgezet in landbouwgrond, voornamelijk voor de productie van soja voor veevoer. En dat gaat steeds sneller laten de laatste metingen zien. In februari dit jaar was de ontbossing in de Cerrado 19 procent hoger dan een jaar eerder. In de Amazone was de ontbossing juist 30 procent lager. 

Ontbossing verplaatst zich van de Amazone naar de Cerrado. En dit heeft alles te maken met wetgeving. Slechts 3 procent van de Cerrado is beschermde natuur. In de Amazone is dit 46 procent. Ook mogen landeigenaren in de Cerrado tot wel 80 procent van hun grond omzetten in landbouwgrond. In de Amazone is dit andersom en moeten landeigenaren 80 procent laten staan. En dat is financieel aantrekkelijk. “Wanneer men grond opkoopt en het natuurlijke landschap ontbost om er landbouwgrond van te maken, kunnen ze het voor zes keer de prijs doorverkopen”, vertelt Isabel Figueiredo. 

Uitbreiding bossenwet belangrijke stap 

De inheemse en traditionele leiders uit de Cerrado zijn naar Europa gekomen, omdat de bedreiging van de Cerrado een directe link heeft met onze voedselconsumptie hier. “Wanneer je in Nederland kip, varken of ander vlees eet, eet je waarschijnlijk van de Cerrado", aldus Bianca Nakamato, Cerrado coördinator bij WWF Brazilië. Nederland is de grootste importeur van Cerrado-soja in Europa en die soja wordt voornamelijk gebruikt als veevoer. De nieuwe Europese bossenwet is een historische stap, maar beschermt op dit moment alleen nog bossen. Andere natuur zoals savannes moet later nog toegevoegd worden. Wat erop neerkomt dat deze wet nu nog maar 26 procent van de Cerrado beschermt.  

De dalende ontbossing in de Amazone laat zien dat wetgeving effectief kan zijn, maar de problemen mogen niet verschuiven naar de Cerrado. Plannen om de Europese bossenwet wet uit te breiden naar meer soorten natuur liggen op tafel. Vanwege het verontrustende tempo van de ontbossing in de Cerrado, is het van cruciaal belang dat deze uitbreiding zo snel mogelijk wordt doorgevoerd en dat we ons daar allemaal hard voor maken, bepleit de Cerrado-delegatie. Voor hen, maar ook de lokale bewoners die vertrouwen op de zoetwaterbronnen, de dieren die er leven, en zelfs voor ons hier in Nederland (met het oog op CO2-regulering en voedselvoorziening), is het essentieel om de Cerrado te beschermen.   

"Cerrado is leven. Ons gevecht is ook jouw gevecht” 
 - Eliane Xunakalo, eerste inheemse vrouw van Kurâ Bakairi afgestudeerd in rechten.

Tekst: WWF Nederland
Foto's: Laura Alarcon, Mighty Earth; Moisés Muálem, WWF-Brasil