Wanneer hebben bijen in Nederland bloemen het hardst nodig?

Het onderzoek is uitgevoerd binnen een breder project over de biodiversiteit van landbouwgronden. Het toont aan dat bijen later in de zomer meer beperkt worden door bloemen. Dit komt doordat de bloembeschikbaarheid tijdens het seizoen afneemt, terwijl bijenaantallen dan juist toenemen. Er zijn waarschijnlijk minder bloemen in de zomer door het veelvuldig maaien en klepelen van zowel grote leefgebieden zoals graslanden, als kleine leefgebieden zoals wegbermen. Daarnaast zijn veel soortenrijke graslanden, die laat in de zomer voor veel verschillende bloemen zorgen, in de loop der jaren verloren gegaan door intensivering.

Bijenaantallen daarentegen nemen toe tussen de lente en de zomer. Bij hommels gaat dit vooral om de groei van kolonies werkbijen gedurende het seizoen. Solitaire bijen nemen juist later in het seizoen in aantal toe doordat meer bijensoorten zomervliegers zijn. Deze mismatch betekent dat in de zomer meer bloemen nodig zijn voor bijen dan op dat moment aanwezig.

Meer bloemen in de zomer

Dus hoe kunnen we het aantal bloemen in de zomer verhogen? Het aanplanten van bloemenstroken ziet er leuk uit en kan bijen ten goede komen, maar in de praktijk bedekken ze maar een heel klein deel van het landschap en bevatten ze geregeld niet-inheemse planten. De beste manier om later in het seizoen meer bloemen te krijgen, is door het maaibeheer van graslanden en wegbermen aan te passen. Dit kan door het invoeren van gefaseerd maaien of gefaseerd begrazen, zodat er altijd bloemen beschikbaar zijn, en door het maaien en afvoeren in plaats van klepelen. Daarnaast kunnen bloeiende planten zoals klavers, luzerne of kruidenmengsels in het graslandbeheer worden opgenomen om het bloemaanbod te vergroten.

Bij-vriendelijk beheer landschapsbreed

Het lopende initiatief Boshommellandschap Geuldal heeft aangetoond dat het veranderen van het beheer van deze leefgebieden kan leiden tot een toename van het aantal bloemen. In dit initiatief werken elf partners in het Geuldal samen om landschapsbreed bij-vriendelijk beheer te implementeren. Als het aangepaste beheer wordt voortgezet en uitgebreid naar nieuwe gebieden, heeft het de potentie om het bloemaanbod sterk te vergroten, wat dan ook weer gunstig is voor bijenpopulaties.

Tekst: Gabriella Bishop en José van Paassen, Wageningen University & Research
Beeld: Gabriella Bishop (leadfoto: lentevliegende zwarte sachembij op voederwikke); Reinier de Vries