Grazers en vlinders; zoek de balans

Als we denken aan begrazing en vlinders dan is het beeld vaak rooskleurig, omdat de meeste dagvlinders van Noordwest-Europa voorkomen in parkachtige landschappen. Er zijn fraaie voorbeelden van zulke landschappen met een eeuwenlange geschiedenis van begrazing door runderen en paarden of van heidelandschappen waarin schaapskudden ronddwalen. De variatie in grazige vegetatie, struweel en bos lijkt vooral door begrazing te worden gestuurd. Maar dat klopt maar gedeeltelijk. Ten eerste is de huidige vorm van begrazing zelden meer die van honderd jaar terug, wat we nu als referentie aanhouden. Ten tweede is begrazing vaak niet het enige beheer dat er plaatsvindt. En ten derde kan schijn bedriegen en hoeft een ‘mooi landschap’ nog niet te betekenen dat er ook altijd veel vlinders vliegen. Het is met grazers en vlinders blijvend zoeken naar de juiste balans.

In het artikel (pdf: 2,8 MB) van Michiel Wallis de Vries wordt hier uitgebreid op ingegaan, maar hier, als spoiler, alvast wat tips en trucs.

Tips en trucs voor vlindervriendelijk grazen

• Mik op structuurvariatie en een rijk bloemenaanbod, niet alleen in de zomer, maar ook in voor- en najaar.
• In kleinere gebieden is dit extra moeilijk en kan rotatiebegrazing binnen tijdelijke rasters uitkomst bieden.
• Tijdelijke rasters kunnen ook worden gebruikt om ongewenste vergrassing of opslag van Amerikaanse vogelkers terug te dringen of andersom, om sterk begraasde delen tot rust te laten komen.
• Houd bij begrazing op dijken of in bermen altijd delen onbegraasd.
• Bedenk dat schapen sterker op bloemen selecteren dan runderen of paarden.
• Stem de begrazingsintensiteit vooral af op de oppervlakte grasland, omdat het risico op overbegrazing daar het grootst is.
• In structuurarme hooilanden kan nabeweiding een oplossing zijn.
• Stel bij jaarrond begrazing het liefst de kuddegrootte aan het eind van de zomer bij, zodat ook aan het eind van de winter nog ongeveer een kwart van de vegetatie niet of licht begraasd is.
• Verminder bij een droog begin van het groeiseizoen de begrazingsintensiteit tijdig.
• Begrazing lost niet alles op: kijk ook naar de waterhuishouding en de zuurgraad van de bodem.
• Volg de vlinderstand, weet welke zeldzame soorten er zitten en gebruik de verhouding tussen soorten die profiteren van begrazing en er kwetsbaar voor zijn als indicator om bij te sturen.

Meer informatie

• Het artikel Grazers en vlinders: (g)een ideaal huwelijk? (pdf: 2,8 MB) is verschenen in Vlinders, het tijdschrift van De Vlinderstichting.

Tekst: Michiel Wallis de Vries & Kars Veling, De Vlinderstichting
Foto’s: Kars Veling