Volgende week mogelijk massamigratie kraanvogels

De herfst staat normaal gesproken in het teken van kouder wordend weer, waarmee vele duizenden vogels het startsein krijgen om naar het zuiden te trekken. Naar hun overwinteringsgebieden in Zuid-Europa en Afrika. Deze herfst is tot nu echter bijzonder zacht verlopen, waardoor weinig volgels echt de noodzaak voelden om aan hun najaarsmigratie te beginnen. Daar komt nu verandering in! Er is kouder weer in aantocht, en dat zal vele duizenden trekvogels van gedachten doen veranderen. Er zit mogelijk zelfs een heuse massamigratie aan te komen! Zo ook van de kraanvogels.

Spectaculaire vogeltrek

Een tijd geleden onderzocht ik gps-gegevens van gezenderde kraanvogels, en combineerde ik deze met historische weergegevens, om een beeld te krijgen van hoe het weer hun trekgedrag beïnvloedt. Wat blijkt? Kraanvogels worden met name in het najaar zeer sterk beïnvloed door het weer. Ze wachten geduldig af tot de optimale omstandigheden hun letterlijk een steuntje in de rug geven om zuidwaarts te vliegen. Er is een heel sterk verband te vinden tussen een paar belangrijke weerskenmerken en de keuze om te vertrekken, namelijk: windsnelheid, windrichting, neerslag, bewolking en temperatuur. De dag van vertrek laat zich aankondigen door een sterk afkoelende temperatuur, een flinke afname in windsnelheid (rustig weer), droger weer, meer zon en een naar noordoost draaiende wind. Zon zorgt voor de nodige thermiek, zodat kraanvogels makkelijk hoogte kunnen winnen, en de wind uit noordoost blaast de vogels als het ware vanzelf naar het zuiden. Zeker in Noordwest-Europa, waar tegenwind (zuidwestenwind) dominant is, is die draaiing van de wind naar noordoost een erg belangrijk startschot voor de najaarstrek. En laten nu toevallig al deze gunstige weerfactoren begin volgende week samenkomen! Dat is dus een garantie voor een spectaculaire vogeltrek.

Houd de kraanvogelradar in de gaten

Kunnen we dan dus ook duizenden kraanvogels in Nederland verwachten? Dat is nog even afwachten, maar de voorspellingen zijn in ieder geval gunstig. Het enige is dat de meeste kraanvogels pas net de oversteek vanuit Scandinavië naar Duitsland hebben gemaakt, en het dus de vraag is of ze al voldoende zijn 'bijgetankt' om de volgende etappe af te leggen. Daarnaast moet de wind bij ons strak uit het oosten komen om de kraanvogels naar ons land te 'blazen'. In ieder geval is er voldoende reden om de komende tijd de kraanvogelradar goed in de gaten te houden.

Tekst: Koen de Koning, Leerstoelgroep Milieusysteemanalyse, Wageningen University & Research; met dank aan Waarneming.nl
Foto's: Bart Vastenhouw, Saxifraga; Koen de Koning