Kantje boord
Het is inmiddels een maandelijkse routine, maar de avond van dinsdag 5 september 2023 liep alles net even anders. Bezoekerscentrum De Kennemerduinen, in Nationaal Park Zuid-Kennemerland, wordt dit najaar namelijk verbouwd en het vertrouwde stroompunt blijkt afgesloten. Dat is een lelijke tegenvaller en een alternatief is niet zomaar voorhanden. Na ruim een uur puzzelen en als alle alternatieve mogelijkheden zijn uitgeprobeerd, wordt de bijeenkomst bijna afgeblazen. Of...? Hebben we die schuur al geprobeerd? En die allerlaatste mogelijkheid blijkt wel te werken. Het is al ruim donker, maar de lamp brandt en het inventariseren kan alsnog beginnen!
Rustige avond
Het lijkt een rustige avond te gaan worden. Op de smeer zit geen enkele vlinder en op het laken is het ook rustig. De grootste wens van de deelnemers deze avond is het verschijnen van een blauw weeskind (Catocala fraxini). Maar ook die laat zich niet zien. Nou ja, het is tenslotte ook al het einde van het seizoen. Toch blijft het opletten geblazen, want er verschijnen geregeld nieuwe exemplaren en voor de avond nieuwe soorten op het laken. Op een gegeven moment zit er een opvallend getekend en klein snuituiltje op het laken. Niemand weet wat het is en ook afbeeldingen in de meegenomen nachtvlindergids bieden geen soelaas.
Nieuw snuituiltje!
Het is een nogal opvallend getekend vlindertje. Het is duidelijk een snuituiltje met lange vooruitstekende palpen die aan de punt omhoog zijn gebogen. Op tweederde van de vleugel bevindt zich een lichte dwarslijn. Het voorste gedeelte is egaal groenbruin en het zoomveld is lichtbruin met donkere vegen vanuit de vleugelpunt. Het vlindertje is maar een ruim centimetertje groot, maar toch is het een opvallende verschijning. Uiteindelijk geeft het internet een naam. Het blijkt te gaan om Hypena lividalis. En dat is een soort die nog niet eerder in Nederland is vastgesteld.
Trekvlinder
De nieuwe snuituil blijkt een subtropische bewoner van het Afrikaanse continent die regelmatig in het Middellandse Zeegebied wordt gezien. Verder naar het noorden is het een zeldzaamheid die bijvoorbeeld nog maar slechts driemaal in het Verenigd Koninkrijk is gezien en een enkele maal in Zweden, Denemarken en Estland. En nu dus voor het eerst in Nederland! Misschien dat de mondiaal warme zomer van 2023, en dan met name de voor begin september extreem hoge temperaturen in Noordwest-Europa, de soort verder naar het noorden heeft gevoerd dan normaal. De rupsen leven op groot glaskruid (Parietaria officinalis) en de soort is daarom glaskruidsnuituil genoemd. De glaskruidsnuituil vliegt in een lange generatie in het najaar en door de winter tot in het voorjaar.
Blauw weeskind
Al met al was het een onvergetelijke avond. Het geworstel om stroom voor de nachtvlinderlamp te vinden leidde bijna tot het afblazen van de inventarisatie-avond. En dan toch de heel bijzondere vondst van de glaskruidsnuituil als nieuwe soort voor Nederland. Het laat maar weer eens zien hoe bijzonder nachtvlinders zijn en met wat voor verrassingen je als liefhebber kunt thuis komen. En oh ja, geheel ten overvloede verscheen er ook nog een blauw weeskind die avond!
Tekst: Dick Groenendijk, PWN & Marja Koning, KNNV nachtvlinderwerkgroep Haarlem
Foto’s: Jurriën van Deijk (leadfoto: glaskruidsnuituil op Tenerife); Dik Vonk; Sieb Gutker de Geus; Dick Groenendijk