In de Carara Ecologische Corridor leeft de natuur weer op

Het gekrijs boven de vallei zorgt ervoor dat we elkaar nauwelijks verstaan. We zitten op de veranda van don Giovanni in El Sur de Turrubares – in het westen van Costa Rica – uit te hijgen van een bezoek aan de Carara Ecologische Corridor. Het lawaai zwelt verder aan en dan zien we de amokmakers: paartjes geelvleugelara’s die krassend overvliegen in de namiddagzon. De een na de ander. "Vroeger zagen we er enkele", zegt don Giovanni. "Nu zitten er soms tot wel tachtig in die hoge boom daar."

Eenzame woudreuzen

Het is één van de bemoedigende resultaten van het bosherstelproject van het Costaricaanse Arbofilia en de Nederlandse stichting International Tree Fund (ITF), dat vijfentwintig jaar geleden begon. Toen beklom Miguel Soto van Arbofilia de nabijgelegen berg La Potenciana van 1800 meter hoog, en keek uit over een grotendeels ontbost landschap. Het ooit zo rijke bos op de steile hellingen had plaatsgemaakt voor weiden met vleeskoeien. Als groot liefhebber van bomen en vooral de inheemse eikenbossen kon hij het niet aanzien hoe verloren de eenzame woudreuzen er bijstonden in de verzengende hitte, terwijl ze in vocht en mist waren groot geworden.

Arbofilia begon met het verzamelen van zaden van de bedreigde boomsoorten die de vrouwen van het dorp in kwekerijtjes lieten opgroeien. Omdat veel boeren het gebied verlieten, werd er al snel in samenwerking met het ITF grond aangekocht. Zowel restanten bos als de kale percelen ertussen met als doel om het laaglandbos en het eikenbos weer met elkaar te verbinden. De Carara Ecolgische Corridor werd geboren. Verschillende Nederlandse bedrijven en organisaties maakten dat mogelijk, alsmede particuliere donateurs. De laatste jaren ondersteunde Trees for All de aanplant van ruim 100.000 bomen.

Vruchten afwerpen

In dit kader brengen we een gezamenlijk bezoek aan het projectgebied. Met dorpelingen zoals don Giovanni en don Oscar bekijken we de ontwikkeling van het bos. Daarvoor maken we lange voettochten door het moeilijk toegankelijke berggebied. Hier zijn paarden met talloze vrachten boompjes op hun rug de heuvels opgeklommen. Een team van vijfentwintig dorpelingen heeft ze onder de bezielende leiding van Miguel geplant op de steile hellingen. Soms als verrijking van het secundaire bos, vaak ook als herbebossing van de verlaten weiden. Arbeidsintensief en niet zonder gevaar. Er zitten lanspuntslangen en we ontdekken een dodelijke wimpergroefkopadder tussen de takken.

De bomen groeien gestaag. De dieren komen terug, maar ook het water. Don Oscar wijst op een klaterende beek. "Vroeger stond die in deze tijd droog", zegt hij. "Nu geeft die ons het hele jaar rond drinkwater." Het bos brengt verkoeling, terwijl in de omliggende weiden de hitte ons verlamt. Het project heeft voor inkomsten gezorgd in barre economische tijden zoals corona, en juist ook voor vrouwen voor wie er weinig betaald werk te vinden is. Tegelijkertijd is de betrokkenheid van de lokale mensen bij het opkweken van boompjes en de aanplant de beste garantie voor bescherming van het bos tegen illegale kap en stroperij. Typische soorten zoals de Mexicaanse iep (Ulmus mexicana), de bedreigde mahonie (Dalbergia retusa) en ook de door Miguel geliefde eiken staan er weer in grote getale, en dragen ook weer zaden. 

Terug naar de veranda van don Giovanni waar in de hoge boom achter het huis intussen al twintig ara’s vrolijk kwetteren. De prachtige vogels zijn het uithangbord van de resorts die in de afgelopen jaren nabij Carara National Park gebouwd zijn. Dorpelingen die vroeger koeien hielden, werken nu in het ecotoerisme. Ook don Giovanni’s familie haalt daar een inkomen uit. En terwijl we verder praten over de Ecologische Corridor, pakken in de verte boven de berg Potenciana de wolken zich samen. Weldra hult het nevelwoud zich weer in de mist en dat werpt zijn vruchten af.

Meer informatie

• Het International Tree Fund (ITF) is een Nederlandse vrijwilligersorganisatie die zich inzet voor het behoud, beheer en herstel van bossen, gekoppeld aan het welzijn van de mensen die in en om de bossen wonen. Kijk voor meer informatie op de site van het International Tree Fund.
• De stichting Trees for All plant bossen in Nederland en in het buitenland voor een beter klimaat, meer biodiversiteit en gezonde leefomstandigheden. Ontdek wat jij kunt doen op Treesforall.nl.

Tekst: Koos Biesmeijer, ITF en Naturalis; Judith Westerink, ITF en Wageningen Environmental Research; Jeroen van der Horst en Gijs Kloek, Trees for All
Foto's: Koos Biesmeijer (leadfoto: uitzicht op Turrubares); Judith Westerink