Eilandleguanen: verhalen over overleven en natuurbehoud in het Caribisch gebied

De aanwezigheid van niet-inheemse leguanen op de Nederlandse Noord-Caribische eilanden heeft aanzienlijke ecologische gevolgen gehad en vormt een risico van uitsterven voor de lokale leguanensoorten. Voortdurend toezicht is essentieel om verdere verspreiding en hybridisatie van de niet-inheemse groene leguaan met de inheemse leguaansoort te voorkomen.

Inheemse leguanen

Saba en St. Eustatius hebben elk hun eigen unieke inheemse leguanenpopulaties. Op Saba wordt de Saba-groene leguaan. Ondanks zijn naam, is deze soort donkerder van kleur in vergelijking met niet-inheemse leguanen, met een zwarte of donkerbruine huid en af en toe lichtere markeringen op zijn keel en buik. Op Sint Eustatius is de ernstig bedreigde Antilliaanse leguaan te onderscheiden door het ontbreken van de grote schaal op de hoek van hun kaak en de afwezigheid van zwarte strepen op de staart waar de niet-inheemse groene leguanen bekend om staan.

Inheemse leguanen zijn cruciaal voor lokale ecosystemen omdat ze belangrijke zaadverspreiders zijn. Zoals veel soorten van de eilanden zijn deze leguanen echter kwetsbaar voor verlies van leefgebied en concurrentie met geïntroduceerde soorten zoals de groene leguaan. Groene leguanen concurreren met inheemse leguanen om voedsel, en kruising tussen de soorten kan leiden tot hybridisatie waardoor de inheemse populaties langzaam worden verdrongen.

De groene leguaan

De introductie van de groene leguanen op Sint Eustatius komt hebben door handel in huisdieren. Vanwege hun opvallende uiterlijk en makkelijke karakter zijn groene leguanen populaire huisdieren zijn. Helaas zijn veel eigenaren niet voorbereid op de langetermijnverplichting, wat ertoe leidt dat ze in het wild worden vrijgelaten. Daarnaast vinden groene leguanen hun weg naar de SSS-eilanden als lifters op containerschepen die tussen de eilanden varen.

Eenmaal geïntroduceerd, kunnen groene leguanen zich snel vestigen in nieuwe omgevingen. Met vrouwtjes die tot 70 eieren per jaar leggen, planten ze zich snel voort. Sneller dan de inheemse leguanen, die minder eieren leggen. Als gevolg hiervan kan de populatie groene leguanen snel groeien, wat leidt tot hybridisatie en concurrentie met inheemse soorten om voedsel en leefgebied.

Beheerstrategieën

Op Saba en Sint Eustatius hebben lokale natuurbeschermingsorganisaties en overheidsinstanties controlemaatregelen genomen om het aantal niet-inheemse groene leguanenpopulaties te verminderen. Dit zijn onder andere projecten met vallen, euthanasie van de dieren, en openbare voorlichtingscampagnes om het bezit en het vrijlaten van huisdieren te ontmoedigen.

Hoewel deze inspanningen succesvol zijn geweest in het terugdringen van de groene leguanenpopulatie op Saba en Sint Eustatius, is voortdurende waakzaamheid geboden om resterende niet-inheemse dieren te identificeren en om te voorkomen dat er meer leguanen uit Sint Maarten komen. Strenge bio-veiligheidsmaatregelen tussen de eilanden zijn essentieel, vooral bij de havens op Sint Maarten om te voorkomen dat uitheemse leguanen naar Saba en Sint Eustatius worden overgebracht. Invasieve soorten vormen een aanzienlijke bedreiging voor de unieke biodiversiteit van de ecosystemen van eilanden, en het beheer ervan vereist duurzame samenwerking en inzet van alle belanghebbenden.

DCNA

De  Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) ondersteunt wetenschapscommunicatie en outreach in de Nederlandse Caribische regio door natuurgerelateerde wetenschappelijke informatie breder beschikbaar te maken via onder andere de Dutch Caribbean Biodiversity Database, DCNA's nieuwsplatform  BioNews en de pers. Dit artikel bevat de resultaten van verschillende wetenschappelijke onderzoeken, maar de onderzoeken zelf zijn geen DCNA-onderzoeken. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. DCNA is niet aansprakelijk voor de inhoud en de indirecte gevolgen die voortvloeien uit het publiceren van dit artikel. 

Tekst: DCNA
Foto's: Hans Smulders (leadfoto: groene leguaan); Christian König; Philippa King