Vingerafdruk hout kan helpen in strijd tegen illegale handel

De onderzoekers hebben houtmonsters van bijna 1000 bomen uit Centraal-Afrika en Borneo verzameld, en de samenstelling ervan geanalyseerd. Deze chemische ‘vingerafdruk’ van hout blijkt de herkomst ervan op regionaal niveau te kunnen aantonen.

Illegale handel in tropisch hout

Illegale houthandel is erg lucratief, en het vervalsen van herkomstdocumenten is een van de meest voorkomende vormen van houtfraude. Handelsroutes zijn vaak complex, waarbij het hout door meerdere landen wordt vervoerd voordat het op de plaats van bestemming aankomt. Dat verhoogt het risico op vervalsing van documenten. Vooral in de tropen komt veel houtfraude voor. In sommige landen in het Congobekken wordt naar schatting tot 90 procent van het hout illegaal uitgevoerd.

Recente wetgeving in de Europese Unie vereist van houthandelaren dat zij kunnen aantonen dat hun producten legaal zijn verkregen en niet afkomstig zijn uit ontboste gebieden. Laura Boeschoten, promovendus bij Wageningen University & Research en hoofdauteur van de studie die deze week in Environmental Research Letters is verschenen: "Dit betekent dat de herkomst van hout moet worden gemeld als het op de Europese markt komt. Bijvoorbeeld bij aankomst in de haven van Rotterdam. Onafhankelijke methoden om de herkomst te verifiëren zullen heel belangrijk worden bij de handhaving van deze nieuwe wet. De analysemethode zoals toegepast in ons onderzoek kan daar een waardevol hulpmiddel bij zijn."

Chemische vingerafdrukken nemen

Het onderzoeksteam analyseerde de chemische samenstelling van houtmonsters, oftewel de vingerafdruk van het hout. Boeschoten: "Met een massaspectrometer hebben een groot aantal chemische elementen tegelijk gemeten, zoals magnesium en calcium. Bij de volgende stap hebben we ‘machine learning’ gebruikt om de samenstelling van het hout te koppelen aan de geografische herkomst ervan." Dergelijke ‘multi-element analyse' wordt al gebruikt om de herkomst te verifiëren van producten zoals asperges, bananen of thee, maar deze studie is de eerste die het op hout toepast.

Herkomst van hout traceren op regionaal niveau

De onderzoekers hebben grote variatie ontdekt in de chemische samenstelling van drie belangrijke houtsoorten. "We waren enthousiast over de opvallende verschillen die we zagen op kleine afstanden, zoals tussen locaties die op maar 50 kilometer van elkaar af liggen," zegt co-auteur Pieter Zuidema, hoogleraar bij Wageningen University & Research. "Dat is essentieel bij het bepalen van de specifieke herkomst van hout."

Het team bestudeerde Red Meranti – een Aziatische houtsoort die wordt gebruikt voor raamkozijnen – en de Afrikaanse houtsoorten Azobe en Tali – gebruikt bij de bouw van waterwerken. Door de grote verschillen tussen de chemische vingerafdrukken konden de monsters met 86 tot 98 procent nauwkeurigheid worden getraceerd als afkomstig uit landen in Centraal-Afrika, en met 88 procent nauwkeurigheid als afkomstig van Borneo. Blinde monsters, door onafhankelijke partijen verzameld in Centraal-Afrika, werden voor 70 tot 72 procent aan de juiste regio gekoppeld.

Timtrace

Dit onderzoek is uitgevoerd in het kader van het Timtrace-project. Dit project ontwikkelt en test methoden voor het traceren van de herkomst van hout, waarbij gebruik wordt gemaakt van zowel chemische als genetische technieken. Het is een samenwerkingsverband tussen universiteiten en onderzoeksinstituten in Kameroen, de Republiek Congo, Gabon en Indonesië, en wordt gefinancierd door NWO.

Tekst: Wageningen University & Research
Beeld: Laura Boeschoten (leadfoto: gekapt hout); Pierre Kepseu