Het oudste vleermuisskelet ter wereld: een kijkje in het verleden van de vleermuis

Onderzoekers van Naturalis Biodiversity Center ontdekten, samen met wetenschappers van het American Museum of Natural History (AMNH) in New York, een nieuwe vleermuissoort. De fossiele skeletten van deze vleermuizen vertegenwoordigen de oudste skeletten van vleermuizen ooit gevonden, ze zijn meer dan 53 miljoen jaar oud. De studie naar deze uitgestorven vleermuissoort laat zien dat vleermuizen zich, na het uitsterven van de dinosauriërs, al snel hebben verspreid over de hele wereld. “De vondst van deze fossielen helpt ons een beter beeld te krijgen van wat zich heeft afgespeeld tijdens de vroege evolutie van deze zoogdieren”, zegt Tim Rietbergen, evolutionair bioloog bij Naturalis en hoofdonderzoeker van de studie.

Zeldzame vondst

Met meer dan 1460 levende soorten zijn vleermuizen bijna overal ter wereld te vinden. Fossielen van vleermuizen zijn zeer zeldzaam en vaak worden er slechts enkele onderdelen van het gebit, zoals tanden, teruggevonden. Uit de Green River Formatie in Wyoming in de Verenigde Staten worden soms enorm goed bewaard gebleven vleermuisskeletten gevonden. In de afgelopen vijftig jaar zijn er zo’n dertig van deze skeletten teruggevonden. Tot nu toe werd gedacht dat het om slechts twee soorten ging. “Ik heb altijd al gedacht dat er in de Green River Formatie meerdere vleermuissoorten moesten zijn”, zegt Nancy Simmons, Collectiebeheerder Zoogdieren bij het AMNH en co-auteur van het artikel. De vondst van het oudste vleermuisskelet ooit bevestigt dit idee.

De Green River Formatie is één van de vindplaatsen waar de oudste vleermuizen worden gevonden. Aangezien de oorsprong van vleermuizen nog grotendeels onbekend is, geven de skeletten die hier gevonden zijn een kijkje in de evolutie van de vleermuis. De nieuwe vleermuissoort, genaamd Icaronycteris gunnelli, is de kleinste van de drie soorten gevonden bij de formatie. Hij lijkt erg op de vleermuizen die vandaag rondvliegen in Nederland, zo laat het gebit zien dat het een echte insecteneter was. Wel had hij relatief gezien korte, brede vleugels wat zou duiden op een meer fladderende manier van vliegen. Zijn sterke achterpoten doen vermoeden dat hij deze ook nog heeft gebruikt om bijvoorbeeld in bomen te kunnen klimmen.

Van verleden naar de toekomst

Hoe oud de vleermuisskeletten exact zijn, is nog onbekend. De formatie waar ze gevonden zijn, bestaat uit vele aardlagen die het tijdsverloop van miljoenen jaren weergeven. De fossiele skeletten van deze nieuwe vleermuissoort zijn gevonden in de onderste lagen van de formatie, waardoor ze automatisch tot de oudste fossiele vleermuisskeletten gerekend kunnen worden. “Eén ding is zeker, we staan nog maar aan het begin van meer ontdekkingen”, aldus Rietbergen.

Meer informatie

• Het artikel The oldest known bat skeletons and their implications for Eocene chiropteran diversification is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS ONE.

Tekst: Tim Rietbergen, Naturalis Biodiversity Center
Foto’s: Mick Ellison (leadfoto: hele plaat met fossiel van de vleermuis Icaronycteris gunnelli); Royal Ontario Museum, Toronto