Colombiaanse boeren en natuur plukken vruchten van voedselbos

Het is warm en vochtig. We zijn aan de rand van de Amazone in de buurt van San José del Fragua in Colombia. De schaduw van het dichte bladerdek brengt gelukkig wat verkoeling. Terwijl ik glibberend over de modder de groep probeer bij te houden, hoor ik in de verte het geluid van een kettingzaag.

Samen met mijn Colombiaanse WWF-collega’s en Berley Sanchez, de president van de cacaocoöperatie, zijn we al twee uur aan het klimmen over smalle paden door tropisch bos, over riviertjes en door graslanden waar koeien ons verbaasd aanstaren. We zijn op weg naar het huis van een van de cacaotelers die levert aan de coöperatie.

Van coca naar cacoa

Berley wil ons laten zien hoe cacao groeit en dat het een hele toer is om de cacao met pakezels uit de bergen te halen. Sommige boeren wonen wel zeven uur lopen van de onverharde weg, vanaf waar terreinwagens de oogst verder kunnen brengen naar het gebouw van de coöperatie. Maar ondanks de geïsoleerde ligging en de logistieke uitdagingen, is het leven van deze boeren al volop positief veranderd.

De Colombiaanse Amazone ging decennialang gebukt onder het conflict tussen rebellen en de overheid. Rebellenlegers onderdrukten de lokale bevolking. En om toch een inkomen te hebben, verbouwden veel boerenfamilies illegaal cocaplanten (waar cocaïne van wordt gemaakt) waarvoor werd ontbost in beschermd natuurgebied.

Het vredesakkoord van 2016 was voor WWF een belangrijke kans om natuur te herstellen, de Amazone effectiever te beschermen én boeren te helpen bij een betere toekomst. Inmiddels werkt WWF met honderden boeren en boerencoöperaties samen om bomen op hun land aan te planten en de biologische teelt van cacao, koffie en andere producten in natuurlijke voedselbossen te stimuleren. Ook werkt WWF aan de export van deze producten naar Europa zodat boeren een betere prijs ontvangen.

''Zo wordt het voor nog meer boerenfamillies interessant om mee te doen. En dat is hard nodig, want illegale ontbossing is hier nog niet van de baan.''

De coöperatie van Berley is een van de organisaties waarmee WWF samenwerkt. Het gaat goed met de 65 families die cacao aan de coöperatie leveren. Ze ontvangen een goede prijs want ze hebben een contract met een Duitse afnemer. Ook zijn ze aan het kijken hoe ze producten kunnen maken voor de lokale markt.

Ze zouden graag nog meer voedselbossen met cacao aan willen planten, maar dan moet er wel voldoende vraag naar cacao zijn. En ze willen de kwaliteit van de cacao verder verbeteren zodat ze een nog betere prijs kunnen krijgen. Zo wordt het voor meer boerenfamilies interessant om mee te doen. En dat is hard nodig want illegale ontbossing is hier nog niet van de baan.

Toekomst voor mens en natuur

Terwijl we verder klimmen over graslanden, zien we waar het geluid van de kettingzagen vandaan komt. In de verte, aan de overzijde van de vallei wordt nog steeds ontbost en zien we her en der velden met rijen cocaplanten. Berley geeft aan dat het vredesproces nog steeds fragiel is en dat er voor sommige boeren nog geen goed alternatief is. De boeren van zijn coöperatie hebben nu een goed inkomen uit cacao, dus loont coca niet meer. En omdat cacao in een bos groeit, komen wilde dieren en planten terug en leren cacaotelers weer leven met natuur. Het geeft het gebied toekomst voor de volgende generatie.

Voedselbos: een bos vol eten

Inmiddels hebben we het voedselbos bereikt. Het is minder dichtbegroeid dan het tropische bos; we zien cacaobomen, papaja en allerlei andere bomen en struiken waar ik de naam niet van ken. Volgens Berley zorgen ze voor voedsel of hebben ze een andere functie, zoals schaduw voor jonge cacaoplanten. Ook zien we overal vogels, vlinders en insecten. Wat een rijkdom! Berley snijdt een rijpe cacaovrucht af en opent deze. De cacaobonen zijn ‘verpakt’ in wit vruchtvlees dat je kunt eten. Het smaakt heerlijk. Een beetje zoals een goede rijpe mango en appel samen.

Bij de coöperatie in San José del Fragua zien we hoe de cacaobonen worden gefermenteerd en gedroogd. We mogen de gedroogde bonen proeven: een hele sterke smaak van pure cacao. De jongeren in de coöperatie zijn inmiddels aan het experimenteren met cacaonibs, rauwe stukjes cacao vol antioxidanten die ook in Nederland worden gegeten. Wie weet wordt dat wel de nieuwe markt die ervoor gaat zorgen dat meer leden zich kunnen aansluiten.

Het is bemoedigend en indrukwekkend om te zien dat we in Colombia zoveel kunnen bereiken voor natuur én mensen. Dat voedselbossen aan de rand van de Amazone zowel bijdragen aan het herstellen van de rijke natuur als aan voldoende voedsel en inkomen voor families. En dat dit soort initiatieven bijdragen aan een toekomst voor jongeren tijdens het nog fragiele vredesproces.

Tekst en foto's: Natasja Oerlemans, WWF-NL