Paarssteelschijnridderzwammen komen ook in december voor
Nederlandse Mycologische VerenigingSchijnridderzwammen
De Paarssteelschijnridderzwam (Lepista saeva, Rode lijst: kwetsbaar) behoort tot de Schijnridderzwammen (Lepista) waarvan er in Nederland dertig soorten zijn. Er zijn meer groepen paddenstoelen waarvan de naam verwijst naar de ridderzwam, zoals de Veldridderzwammen, de Pronkridders, Rouwridderzwam en de Bundelridderzwammen. Het maakt de herkenning er niet gemakkelijker op. Het merendeel van deze groepen behoort tot de forsere paddenstoelen. De Paarssteelschijnridderzwam kenmerkt zich vooral door het ontbreken van de ring en een hoed die licht behaard tot glad kan zijn. De sporen zijn min of meer ruw en er komen geen cystidia voor op de lamellen.
De hoed van de Paarssteelschijnridderzwam is 50 tot 120 millimeter breed en heeft een kleur van okergrijs tot donker geelbruin. De paarse kleur van de steel varieert meestal in intensiteit. Eerst dachten we dat de jongere vruchtlichamen het meeste paars vertoonden, maar daar zijn we aan gaan twijfelen. Sommige grote exemplaren bleken telkens intensievere paarse stelen te vertonen dan enige kleinere exemplaren in dezelfde groep.
Voorkomen
De Paarssteelschijnridderzwam komt waarschijnlijk meer voor dan gedacht. Zo werden er dit jaar in Noord-Holland meer dijken onderzocht op wasplaten waarbij als 'bijvangst' nogal wat Paarssteelschijnridders werden aangetroffen. Ook de aarden deklaag op de forten van de stelling van Amsterdam bleek meer Paarssteelschijnridders te herbergen dan gedacht. De West-Friese Omringdijk bracht ook diverse groepen van deze soort aan het licht. Het kort geschoren gras van de Oude West-Friese Omringdijk maakte het mogelijk dat bij het langsfietsen menige groep Paarssteelschijnridderzwammen kon worden waargenomen. Soms werd afgestapt om de steel op zijn paarse kleur te controleren. De meeste exemplaren werden de afgelopen jaren waargenomen op het zuidelijk talud van de Oude Schoorlse Zeedijk. Hier zijn ze vanaf 2011 vrijwel ononderbroken elk jaar aangetroffen. Op de verspreidingskaart valt op dat de soort relatief veel op zeedijken wordt waargenomen. De laatste exemplaren troffen we aan in een park in Alkmaar. De Paarssteelschijnridderzwam kan tot en met december op allerlei niet tot matig bemeste graslanden, parken en jonge loofbossen worden gevonden. Ze groeien zowel op zand als op klei.
Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto’s: Piet Brouwer en Martijn Oud