Zoeken naar oude dijken met graslandpaddenstoelen

Dat overkwam Leonard Minkema vorig jaar, tussen het gras vond hij de Klaprooswasplaat. Nu weten we dat er nog meer dijken wachten om onderzocht te worden. Eeuwenoude dijken die in de vergetelheid zijn geraakt en waar nog nooit een spade in de grond is gegaan. Ik heb het natuurlijk niet over de recent op deltahoogte gebrachte dijken, maar over oude, secundaire dijken die vaak hun zeewerende  functie allang hebben verloren. Door hun ouderdom zijn het vaak dijken waaraan een monumentale status is verleend. Er lopen tegenwoordig vaak wandelroutes over dergelijke dijken. In dat geval kan iedereen zo’n dijk betreden. Soms zijn oude dijken niet openbaar te betreden. Dan heb je pech gehad. Je kunt proberen op een tactvolle manier van de beheerder een vergunning te krijgen. In Noord-Holland vallen vrijwel alle dijken boven het Noordzeekanaal onder het waterschap Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Er zijn hier veel oude, beloftevolle dijken te vinden, maar we hebben gemotiveerde wandelaars tekort om de dijken te onderzoeken. Je moet verstand hebben van paddenstoelen, want de Weidekringzwam (Marasmius oreades) of de Giftige weidetrechterzwam (Clitocybe rivulosa) komen bijna op elke dijk voor. Het gaat over die dijken, waar wasplaten, knotszwammen en satijnzwammen kunnen voorkomen.

Ontdekkingstocht op dijken

Op sommige delen van dijken vallen de knotszwammen op. Zo troffen we op een dijk de zeldzame Rookknotszwam (Clavaria fumosa, rode lijst: gevoelig) in verschillende clusters aan, en op dezelfde dijk ook de uiterst zeldzame Zwartbruine knotszwam  (Clavaria pullei, rode lijst: gevoelig). Soms heb je het geluk wasplaten te vinden. Meestal zie je maar enkele exemplaren bij elkaar, maar het kan net zo goed gebeuren dat je moet opletten waar je je voeten neerzet vanwege het grote aantal. Dat is ons de laatste jaren twee keer overkomen. Je wordt er natuurlijk blij van als je het geluk hebt om een dijktalud vol met Weidewasplaten (Hygrocybe pratensis, rode lijst: kwetsbaar) of Sneeuwzwammetjes (Hygrocybe virginea, rode lijst: gevoelig) te ontdekken. Maar je voelt je wel schuldig als je ze vertrapt. Het wordt echt genieten als je het geluk hebt  om de Klaprooswasplaat (Hygrocybe splendidissima, Global Red List)) tegen te komen, vaak in gezelschap van de Granaatbloemwasplaat (Hygrocybe punicea, rode lijst: ernstig bedreigd). Als je deze soorten vindt, zit je goed. In de buurt van zulke schraalhanzen barst het meestal van de bijzondere graslandpaddenstoelen. Wel zal er  flink gewandeld moeten worden om een kans te maken een dergelijk gezelschap aan graslandpaddenstoelen tegen te komen.

Dat er nog in deze tijd zullen schrale locaties bestaan, met de huidige stikstofproblematiek, zou je nauwelijks durven geloven. Deze schrale dijken of delen van dijken zijn inderdaad zeldzaam. Hoe zeldzaam valt nog niet te zeggen. Het is een wonder dat er dergelijke plaatsen bestaan waarvan de paddenstoelen de dans van verzuring, vermesting en opwarming blijkbaar hebben kunnen doorstaan!

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto’s: Leonard Minkema (leadfoto: klaprooswasplaat); Martijn Oud