De knalrode bessen van Gelderse roos

Gelderse roos (Viburnum opulus) is een struik die groeit in bosranden, bossen, struwelen, heggen en zeeduinen op vochtige bodems. Van nature vind je Gelderse roos overal in Nederland, behalve op de pure veengronden in Zuid- en Noord-Holland en de Groningse en Friese zeeklei. Daarnaast is de struik veel aangeplant in tuinen en parken.

In het late voorjaar of de vroege zomer vormt Gelderse roos tuilen met twee typen witte bloemen. Het midden van de tuil bestaat uit kleine, witte, vruchtbare bloemetjes, die qua vorm en grootte sterk op de bloemen van Gewone vlier lijken. De randbloemen, die rondom deze kleine bloemetjes groeien, zijn twee centimeter in doorsnee en onvruchtbaar. De twee typen bloemen houden een strikte taakverdeling aan: de grote, sierlijke randbloemen lokken insecten naar de tuil en de bloemetjes in het midden bieden deze insecten nectar en stuifmeel. Bevruchting is dan niet ver meer.

In de late zomer verschijnen grote tuilen met knalrode steenvruchten. Hoe smakelijk ze er ook uitzien; ze hebben een galbittere smaak en worden gemeden door vogels. De vieze smaak verdwijnt echter na een goede nacht met vorst en daarna worden de bessen door lijsters gegeten. Ook pestvogels staan bekend als groot liefhebbers en frequent bezoeker van Gelderse roos. Met een beetje geluk weten deze bijzondere wintervogels Nederland weer te vinden na hun reis vanuit Scandinavië. Wellicht tref je ze in groepjes aan op een Gelderse roos bij jou in de buurt.

Tekst: Leonie Tijsma & Baudewijn Odé, FLORON
Foto's: Baudewijn Odé, Harvey van Diek