Najaarsgasten zoeken een plekje

Wegtrekkers

Grofweg zijn er drie soorten trekvogels: wegtrekkers, doortrekkers en overwinteraars. Een deel van ‘onze’ vogels verruilt Nederland voor warmere streken. Sommige zoeken het daarbij heel zuidelijk, zoals boerenzwaluwen die helemaal naar het zuiden van Afrika vliegen. Andere blijven dichter bij huis. De spreeuwen en roodborsten die wij hier in de winter zien, zijn bijvoorbeeld grotendeels afkomstig uit Noord- en Oost-Europa. Een deel van 'onze’ spreeuwen houdt het hier tijdelijk voor gezien, al gaan ze meestal niet verder dan Noord-Frankrijk of Zuid-Engeland.

Doortrekkers

Daarnaast zijn er doortrekkers. Kraanvogels uit Scandinavië blijven bijvoorbeeld niet in ons land hangen, maar vervolgen hun route richting Frankrijk. Ook het gros van de beflijsters die we in Nederland zien, afkomstig uit Noord-Europa, brengt de winter hier niet door. Ze vinden bij ons een rijk gedekte tafel en vliegen na de maaltijd door naar Zuid Europa en Noord-Afrika. En ook de enorme hoeveelheden vinken die nu aan de kust te vinden zijn, komen grotendeels uit het noorden en noordoosten van Europa en trekken straks verder, tot aan Noord-Afrika toe.

Thuisblijvers en wintergasten

Hoewel ook bij de standvogels in mindere mate vogeltrek plaatsvindt, blijft een groot deel van die vogels in ons land. Vaak slaan ze wel aan het zwerven. In de winter kun je bijvoorbeeld gemengde groepen mezen, goudhaantjes en boomkruipers aantreffen, die gezamenlijk de winterkou trotseren en zo onbedoeld soms behoorlijk afstanden afleggen. Daarnaast zijn er thuisblijvers die aan binnenlandse trek doen. Zo trekken scholeksters, kieviten en wulpen na de broedtijd van het binnenland naar de kust, maar vertrekken ze niet noodzakelijkerwijs uit ons land.
Tot slot hebben we de wintergasten. Dit zijn de vogels uit – veelal – Noord- en Oost Europa die de winter in ons land doorbrengen. En die zijn voor de tuinbezitters wellicht het interessantst, zeker als er een winter met sneeuw voor de deur staat.

Toeristen uit het noorden

Veel tuinvogels zien we eigenlijk jaarrond wel in de tuin. Toch betekent dit zeker niet dat het steeds om dezelfde individuen gaat. Het aantal merels en roodborsten bijvoorbeeld, wordt gedurende de wintermaanden aangevuld met soortgenoten uit het hoge noorden en oosten, terwijl een deel van ‘onze’ merels en roodborsten Nederland verruilt voor iets zuidelijker plekken. En ook van huismussen is bekend dat het lang niet altijd dezelfde vogels zijn die we in onze tuinen zien. 
Maar het zijn niet alleen maar soortgenoten van onze standvogels die naar Nederland komen. Ook soorten die we de rest van het jaar niet zien, zoals koperwieken en kramsvogels, kunnen nu zomaar opduiken in de bessenstruiken in de tuin.

Invasies

Het leukst is het natuurlijk wanneer er onverwacht een invasie aan bijzondere soorten volgt. Barmsijzen, sijzen en appelvinken; in sommige winters komen ze in flinke hoeveelheden naar ons land. Een invasie van pestvogels is misschien nog wel leuker en krijgt meestal de nodige aandacht in de media! Dit jaar lijkt het aantal pestvogels echter tot een handjevol beperkt te blijven. Wel zijn er al behoorlijk wat grote kruisbekken gezien in het land. Maar de kans om er een in de tuin te zien is bijzonder klein. Laten we dan maar hopen op een vuurgoudhaantje, waar er ook veel van worden gezien momenteel. Als je die eenmaal in beeld hebt, is hij misschien nog wel mooier dan u had verwacht. En laten we eerlijk zijn; bijna alle vogels zijn een aanwinst voor de tuin, bijzonder of niet!

Tel mee!

En wanneer u toch van de vogels in uw tuin geniet: het is nu het juiste moment om deel te nemen aan de herfstgastentelling. Deze telling is gestart op 12 november en duurt tot 4 december.

De vogelsoorten die we tellen zijn: koperwiek, kramsvogel, vink, keep, gaai, staartmees, houtduif, pimpelmees, koolmees, glanskop, kuifmees, zwarte mees en roodborst. Welke van deze herfstgasten maken gebruik van onze tuinen? En hoeveel zijn dat er? Dat willen we onderzoeken. Uw deelname aan deze telling wordt zeer gewaardeerd! U kunt zich aanmelden op Tuintelling.nl

Heeft u de smaak te pakken en wilt u vaker vogels tellen in uw tuin? Dan is de Nationale Tuinvogeltelling in het laatste weekend van januari iets voor u. Zet 27, 28 en 29 januari alvast in uw agenda!

Tekst: Marc Scheurkogel, Vogelbescherming Nederland
Foto's: Piet Munsterman (leadfoto: kramsvogel eet van duindoorn), Saxifraga; Lex Peeters, Saxifraga; Mark Zekhuis, Saxifraga