In een blije berm is het (dieren)leven goed

Iedereen kent het wel. Rijd je de ene dag nog langs een ruige berm met bloemen, de volgende dag is alles strak gemaaid. Een reden voor dat maaien is dat een berm natuurlijk niet de verkeersveiligheid in de weg mag zitten, je moet bijvoorbeeld wel het verkeer uit een zijweg zien aankomen. En heel veel mensen vinden het ook wel netjes staan als alles weer kort en groen is. "Maar zo rigoureus alles in één keer maaien, betekent wel dat je de leefomgeving van heel veel insecten en andere dieren kapot maakt. Gelukkig wordt er steeds vaker voor gekozen om in fases te maaien of om voor de veiligheid bijvoorbeeld alleen de eerste meter die het dichtst bij de weg of het kruispunt ligt kort te houden", legt ecoloog Douwe Schut uit.

Kilometers

En dat is goed nieuws, want net als onze tuinen vormen bermen – als ze natuurlijk worden beheerd - met zijn allen een netwerk van honderden kilometers kansen voor planten en dieren. Een belangrijke vereiste om een blije berm te maken is – behalve een goed maaibeleid - dat de berm naast grassen en bloemen waar dat kan ook wat bomen en struiken heeft. Dat is onder andere fijn voor vogels, maar ook vlinders zijn erbij gebaat, bijvoorbeeld als rustige plek om te verpoppen. Schut: "En dat kan ook naast drukke wegen. Als ze aan geluid wennen en weten dat dat geen gevaar betekent, kan je zelfs vogels zien broeden in bermen langs drukke wegen."

Zon

Niet elke berm kan volgens de ecoloog een bloemen- en plantenparadijs worden. "De beste potentie hebben bermen die voedselarm zijn en volop in de zon liggen. En een berm die tussen twee natuurgebieden ligt, kan functioneren als verbindingszone. Om een berm goed te beheren is het belangrijk om alles niet ineens te maaien en het maaisel af te voeren. Anders verstikt wat eronder zit en als het maaisel niet wordt afgevoerd, blijft de berm voedselrijk. Daarnaast is het belangrijk om het maaien goed te timen: als de planten hebben gebloeid en de kans hebben gehad hun zaad te laten vallen. Komt de beheerder daarna met een machine die niet alleen maait maar ook zuigt dan is de kans groot dat ook veel zaden en insecten worden opgezogen en dat is natuurlijk jammer. Vaak wordt het onderhoud in contracten vastgelegd en maaien en opzuigen is natuurlijk het goedkoopst. Maar voor de biodiversiteit is het veel beter om te maaien en dan te hooien."

Mengsel

Als een bermbeheerder besluit om ook nieuwe bloemen en planten te introduceren, is het belangrijk om te kijken wat op die bewuste plek past. "Kijk eerst eens wat er al allemaal in de omgeving groeit en bloeit", adviseert Schut. "Zomaar een bloeiend mengsel inzaaien staat wel fleurig, maar je kan er juist het tegenovergestelde mee bereiken: de bloemen die eigenlijk op die plek horen kunnen worden verdrongen en de insecten en vlinders die daar leven zijn juist op die inheemse soorten ingesteld. Maar als je je door een ecoloog goed laat adviseren, kan inzaaien van de juiste soorten die passen bij de lokale flora zeker een toevoeging betekenen."

Het is voor veel mensen even wennen, zo’n ruigere berm, realiseert Schut zich. "Maar als je weet wat er allemaal in leeft, van bijen, hommels, vlinders, zweefvliegen tot allerlei vogelsoorten en (woel)muizen, dan zal je versteld staan."

Tekst en foto: Provincie Overijssel