Samen aan de slag voor een robuust watersysteem op de Utrechtse Heuvelrug

Als gevolg van klimaatverandering hebben we steeds vaker te maken met hoge temperaturen en met hevige buien. Als gevolg hiervan zijn er ook steeds meer perioden met te weinig water én perioden met een teveel aan water. De gevolgen zijn droogte- en natschade in de landbouw, verdroging in de natuur en wateroverlast bij heftige buien. Daarnaast staat de drinkwatervoorziening onder druk als gevolg van de toenemende vraag naar drinkwater.

Een robuust watersysteem

De partijen die een relatie hebben met het watersysteem zien dat het juist nu noodzakelijk is om samen te werken aan oplossingen. Daarom hebben diverse overheden en partners op initiatief van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug de handen ineengeslagen en zijn samen de Blauwe Agenda gestart. De provincie Utrecht, waterschap Vallei en Veluwe, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, drinkwaterbedrijf Vitens, boerenorganisatie LTO (Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland), de vereniging van landgoedeigenaren UPG (Utrechts Particulier Grondbezit), Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, natuurorganisaties en gemeente Utrechtse Heuvelrug werken in dit project samen om het watersysteem robuuster te maken. Op die manier kunnen de gevolgen van de klimaatverandering en de toenemende vraag naar drinkwater beter opgevangen worden.

De Utrechtse Heuvelrug

De Utrechtse Heuvelrug is een uniek gebied in de provincie Utrecht. Een gebied met veel historische buitenplaatsen, droge en natte natuur en mogelijkheden voor recreatie. Maar ook een gebied waar gewoond wordt, waar boeren voedsel produceren en waar ons drinkwater vandaan komt. Al deze functies zijn afhankelijk van een gezond watersysteem en staan met elkaar in verbinding. Om erachter te komen wat de beste oplossingen voor zo'n bijzonder gebied zijn, is eerst gedegen onderzoek gedaan naar de werking van het watersysteem en de veranderingen waaraan dit systeem de komende jaren onderhevig is als gevolg van klimaatverandering. Ook is onderzocht welke maatregelen goed werken. Deze maatregelen zijn vervolgens in verschillende pilotprojecten toegepast. Op basis van deze resultaten is een gezamenlijk ambitie-document opgesteld met daarin de doelen en wensen voor de komende jaren, toegespitst op de Utrechtse Heuvelrug.

Toekomstplannen

Alle betrokken partners hebben onlangs het ambitiedocument vastgesteld en werken nu samen aan de uitvoering van de plannen. Zo gaan we meer water infiltreren op de hogere delen van de Heuvelrug, waardoor de grondwatervoorraad wordt aangevuld. Daarnaast is de wens om meer water vast te houden in de watergangen op de flanken. Hierdoor kunnen we dit water in droge perioden gebruiken en worden de lagergelegen delen minder belast door waterafvoer tijdens regenbuien. Er ligt ook een plan om landgoedeigenaren en boeren te helpen om de gevolgen van klimaatverandering op te kunnen vangen.

Voorbeelden uit de praktijk

Een voorbeeld van een project waar de Blauwe Agenda aan bijdraagt is een project in de Zeisterbossen. Er is een uitgebreide analyse uitgevoerd naar de mogelijkheden om het water in de sprengen en cultuurhistorische vijvers beter vast te houden. Met het herstel van de historische keiendam en andere oude voorzieningen kan het water nu beter worden vastgehouden. Er wordt momenteel nog gezocht naar mogelijkheden om ook de aanvoer van water te verbeteren.

Ook in de Laagte van Pijnenbrug bij Soest wordt door de Blauwe Agenda gewerkt aan de uitvoering. Samen met de grondeigenaren is een analyse gemaakt van de werking van het watersysteem, de problemen en mogelijke oplossingen. We verwachten op korte termijn de eerste maatregelen in samenspraak met de eigenaren uit te kunnen gaan voeren. Hierdoor kan het water worden vastgehouden op plekken waar het ook echt nodig is.

Tekst en foto: provincie Utrecht (leadfoto: droge spreng)