Dageraadzandbijen in de delta

In 2021 werden in Zeeland dageraadzandbijen gevonden: op de Slikken van de Heen aan het Volkerakmeer en waarschijnlijk ook bij IJzendijke in Zeeuws-Vlaanderen. Dit jaar bleek de dageraadzandbij ook aanwezig op het eiland Tiengemeten en bij de Slikken van Flakkee, beide in de Zuid-Hollandse delta. Tevens werd een mannetje gevonden nabij Wijchen in Gelderland. Dit zijn flinke uitbreidingen ten opzichte van de tot nu toe bekende vindplaats in Zuid-Limburg.

Stuifmeel van wilgen

De dageraadzandbij is een van de vroegst vliegende bijen van ons land, ze zijn al in maart actief. In België zijn ook al waarnemingen uit februari en wordt de soort tot in april gevonden. Deze bij verzamelt haar stuifmeel op wilgen, die net zo vroeg in het jaar bloeien. Wilgen zijn een belangrijke stuifmeelbron voor veel vroeg vliegende zandbijen, maar ook voor hommelkoninginnen in het vroege voorjaar. Dit geldt ook voor de grijze zandbij, een algemene vroege voorjaarsbij die veel voorkomt op de plekken waar de dageraadzandbij is gevonden. Het kan lastig zijn om de dageraadbijen te vinden tussen de grijze zandbijen.

Doornkaakzandbij

Een andere zeldzame vroege voorjaarsbij is de doornkaakzandbij. Ook deze zandbij wordt de laatste jaren vaker waargenomen in de zuidelijke helft van Nederland. In eerste instantie was de doornkaakzandbij vooral bekend van Walcheren in Zeeland. De afgelopen jaren wordt hij echter op meer plekken aangetroffen, zoals in Zuid-Holland. De noordelijkste waarnemingen in Zuid-Holland tot nu komen uit Leiden. Ook in het oosten van het land wordt de doornkaakbij nu af en toe gevonden, bijvoorbeeld in Limburg, maar er zijn inmiddels waarnemingen noordelijk tot de omgeving van Arnhem.

Tekst: Johan van 't Bosch, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto's: Gert Huijzers; Menno Reemer, EIS Kenniscentrum Insecten