Het gaat om onze toekomst, jongeren verdienen een structurele plek aan tafel
Atlas Leefomgeving, Atlas Natuurlijk KapitaalHoe het allemaal begon
De Jonge Klimaatbeweging (JKB) vierde vorige maand haar 5-jarig lustrum. Op 31 oktober 2016 werd de JKB als organisatie in het leven geroepen. Maar eerst vijf jaar terug in de tijd. Want op dat moment vond de Klimaattop plaats in Parijs. Merel neemt ons mee: “Op dat moment deden veel jongerenorganisaties iets met klimaat. Maar er was niet één jongerenorganisatie die zich vol focuste op dit thema en het gesprek met de politiek daarover aanging. En dat is gek! Want de gevolgen van de klimaatcrisis zijn groot, zeker voor de toekomst van jongeren. De besluiten van vandaag bepalen hoe de wereld van morgen eruit ziet.”
Drie jongerenorganisaties kwamen toen op het idee van de JKB. Zij gingen het gesprek aan met andere jongerenorganisaties. Daarin stelden zij de vraag: wat moeten wij doen om klimaatverandering te stoppen? Meer dan een jaar later deelden zij de ideeën van jongeren in een visiedocument. Het werd een succes! Ongeveer dertig jongerenorganisaties ondertekenden het document. Dit succes leidde tot de oprichting van de JKB. Niet veel later zat de JKB als enige jongerenorganisatie aan tafel bij het Klimaatakkoord. En groeide het visiedocument uit tot de Jonge Klimaatagenda.
Merel vertelt: “We zijn er heel trots op. Die hele grote klimaatuitdaging daagt jongeren uit te doen waar zij het beste in zijn: het bedenken van innovatieve ideeën en het doorbreken van bestaande patronen. Agenda’s omzetten in actie!”
Hoe gaat het nu met de JKB?
Merel vertelt enthousiast: “Het gaat heel goed! Wij hebben nu het dubbele aantal (zestig) jongerenorganisaties, ongeveer zeventig vrijwilligers en acht mensen in het bestuur.” Waar het bestuur zich bezighoudt met de langetermijnstrategie, werkt de rest van de vrijwilligers binnen één van de elf werkgroepen. “Maar het is een beetje uit de hand gelopen”, aldus Merel. “Sommige werkgroepen zijn nu bijna fulltime projecten. Zoals het Global Partnership, een project gelanceerd door toenmalig minister Sigrid Kaag. Met dit project willen wij de internationale samenwerking van jongerenorganisaties over de hele wereld versterken. We werken al met negen andere landen samen.”
Hoe was de Klimaattop in Glasgow voor de JKB?
Merel denkt even na: “Het is een gigantisch evenement. De Klimaattop was een mooie kans voor ons om nieuwe contacten te leggen. Maar het was ook een rollercoaster! Je zag vast het nieuws over de fossiele brandstoffendiscussie. De avond voordat dit gebeurde, zaten een aantal JKB’ers aan de eettafel met Mark Rutte. Tijdens het diner spraken zij over het belang van ambitie. En wat dat voor jongeren betekent. De dag daarna kwam uit: Nederland doet niet mee. Dat was wel een klap in ons gezicht! De ene dag word je gehoord; de andere dag gebeurt het tegenovergestelde. Die dag zetten wij alles op alles. Wij startten een petitie en maakten heel veel lawaai. Op sociale media en via kamerleden. Door de druk van kamerleden, de Klimaatmars en misschien wel onze petitie draaide Mark Rutte het besluit terug. Gelukkig!”
Hoe tevreden is de JKB met de uitkomsten van de Klimaattop? De voorzitter van de JKB gaf een officiële reactie op BNN VARA: “Slotverklaring COP26 bevat vooral veel tegenvallers.” Zelf heeft Merel er gemengde gevoelens over. “De uiteindelijke verklaring was wel slapper dan verwacht. Vooral door de minder sterke agenda op steenkool. Dat is wel echt slecht nieuws. Er werd in de media gezegd dat de 1,5 graad nog niet uit zicht is, maar wel echt aan de beademing ligt. Ik had graag meer kortetermijnplannen en -ambities gezien, die echt weer hoop geven voor het halen van die 1,5 graad. Die zijn helaas uitgebleven.”
Als JKB maak je overwinningen, maar ook een aantal tegenslagen mee. “Je hoopt op veel, maar je verwacht ook niet te veel. Het voelt als een overwinning als iets wel lukt.” Waar Merel allemaal op hoopt? “Elke vijf jaar maken landen afspraken over het klimaat. Dat kan vaker en scherper! Ik hoop vooral ook op klimaatrechtvaardigheid. Het is niet alleen een ecologische crisis. Maar ook een potentieel sociaaleconomische crisis. Sommige landen of groepen mensen voelen de gevolgen van de klimaatcrisis nu extra hard. En dat is oneerlijk. Ik hoop dat onze Eerlijke Klimaat Agenda zorgt voor klimaatrechtvaardigheid in Nederland. Wij maken de agenda samen met andere milieuorganisaties, vakbonden en werkgeversorganisaties. Het uitgangspunt van deze agenda is dat iedereen hulp krijgt om de gevolgen van klimaatverandering aan te kunnen en dat het beleid eerlijk is voor iedereen.”
Waarom doen zoveel jongeren mee met de JKB?
“Jongeren willen meedenken, maar vooral ook meedoen”, meent Merel. “Daarnaast leeft het onderwerp klimaat heel erg bij jongeren. Kijk bijvoorbeeld naar de wereldwijde scholierenstaking. Door niet naar school te gaan en/of een klimaatmars te lopen, proberen scholieren de regering wakker te schudden. Hallo wereld, neem alsjeblieft maatregelen tegen de opwarming van de aarde. Het gaat uiteindelijk om onze toekomst.”
Merel begon zelf om verschillende redenen bij de JKB. “Ik was al jaren bezig om minder vlees te eten en minder te vliegen. Maar ik vroeg mij af: wat kan ik nog meer doen voor het milieu? De JKB sprak mij aan om drie redenen. Ten eerste focust de organisatie zich op jongeren. Dat vind ik belangrijk. Ten tweede omdat het gericht is op de politiek. Dat vind ik interessant. En ten derde omdat het meer constructief dan activistisch is. Dat werkt voor mij. Ik deed wel eens mee aan protesten, maar dat past niet bij mij. Ik blijf liever uit de spotlights. Maar wil wel mijn steentje bijdragen. Ik vind het leuk om mij ergens in te verdiepen, dingen te regelen of de communicatie te doen. En dat kan ik bij de JKB.”
Waarom moeten jongeren een structurelere plek aan tafel krijgen?
De JKB maakt zich hard voor jongerenparticipatie. Maar waarom? Merel legt uit: “Een groot gedeelte van de Tweede Kamer is veertig jaar of ouder. Je wilt dat de Tweede Kamer een representatief beeld geeft van de samenleving. Dan is iedere stem belangrijk. Ook die van jongeren. Nee, júist die van jongeren. Want het gaat om ónze toekomst. Wij doen nu niet structureel mee. En dat is een gemiste kans!
Waarover moet de JKB meepraten aan de politieke tafel? Merel lacht: “Eigenlijk over alles. Wij denken na over de nieuwe economie of bijvoorbeeld energie. Biodiversiteit is een nieuw thema. Biodiversiteit is een thema op zich en speelt een rol in verschillende andere thema’s, bijvoorbeeld 'Wonen'. Want natuur in je bebouwde omgeving heeft klimaatadaptieve voordelen. En maakt je ook nog eens gelukkig. Win-win! Wij pleiten ook voor natuurlessen in het basisonderwijs. Zodat kinderen vanaf jongs af aan weten wat de natuur en biodiversiteit voor ons als mens betekent. En hoe belangrijk het is dat wij daar goed voor zorgen. Klimaat en natuur raken heel veel thema's. Dat intersectionele plaatje, waar alles elkaar grijpt, vinden wij heel belangrijk. Daar bouwen wij onze visie op. En daarom is biodiversiteit nu ook een nieuw thema.”
Naast de inhoudelijke thema's, denkt de JKB ook na over de aanpak van de Klimaatcrisis. Als zij op dit moment twee belangrijke punten moet noemen? Dan is dat als eerste het idee voor een Klimaatautoriteit. Merel stelt: “De politiek blijft maar mooie beloftes maken, maar doet te weinig. Wij liggen niet op koers om de in 2015 gestelde doelen te halen. Wij willen geen beloftes, maar garanties. Daarom willen wij de Klimaatautoriteit instellen. Deze instantie bestaat uit een groep van experts met als belangrijkste taak om de jaarlijkse plafonds voor CO2-uitstoot vast te stellen. Zodat we zeker weten dat de uitstoot in 2050 nul is. Een soort OMT (Outbreak Management Team) van klimaat. Gaan wij als Nederland dat doel niet halen? Dan tikt de Klimaatautoriteit de ministers op de vingers en dwingt hen tot actie. Op die manier wint het langetermijnbeleid het van het kortetermijnbeleid. Dat hebben wij nodig.”
Als tweede punt noemt Merel de generatietoets. “Maken wij beleid? Dan moet de regering eerst kijken welke impact het heeft op de jonge en toekomstige generaties. Bijvoorbeeld bij de keuze voor de verbreding van de A27 wordt meegewogen of het in het belang is van jonge generaties. En of het verenigbaar is met de klimaatdoelen voor 2030 en 2050.”
Filmpje klimaatautoriteit (Bron: Jonge Klimaatbeweging)
Heeft de JKB op dit moment al impact?
Merel knikt enthousiast. “Ja!”, antwoordt ze volmondig. “Ons hoofddoel: ‘lobbyen naar de politiek’ gaat beter. Vroeger moesten wij op de deur kloppen om ergens binnen te komen. Nu stromen de gesprekken binnen. Dat is een eerste stap. Bijvoorbeeld bij de algemene beschouwingen besprak de Tweede Kamer ons idee voor de klimaatautoriteit. Helaas niet aangenomen… maar zo zie je wel dat politieke partijen naar ons luisteren.”
Een mooi impact moment is de eerste plek van de JKB in de Duurzame 100 van Trouw. Volgens Merel zorgde dat voor veel naamsbekendheid. Want veel nieuwe vrijwilligers melden zich sindsdien aan.
Wanneer is de JKB tevreden?
Daar hoeft Merel niet over na te denken: “Als jongeren structureel een plek hebben aan tafel. En als wij op koers zijn voor de 1,5-graadsamenleving. Oftewel: dat wij plannen hebben om de opwarming van de aarde tot 1,5 graad te beperken. En ook echt de acties uitvoeren die daarvoor nodig zijn.”
Wat hebben wij daarvoor nodig? “Een shift in mindset”, roept Merel. “Wij mensen denken vaak niet na over de lange termijn. Zowel de consumenten, als de politiek als bedrijven. Wij moeten realiseren dat wat wij nu doen, effect heeft op de lange termijn. De politiek en de economie spelen daar allemaal een rol in. Daarom moeten wij vaker aan de lange termijn denken. Zoals bij de generatietoets en de klimaatautoriteit. De langetermijnmindset is belangrijk om de klimaatcrisis op te lossen. Maar ook om toekomstige problemen te voorkomen.”
Hoe help je als lezer de JKB?
Ben jij tussen de 16 en 32 jaar? En ben je enthousiast over de acties van de JKB? Word dan vrijwilliger! Werk mee aan een werkgroep. Je kan ook de rol van gastdocent oppakken. Je vertelt studenten van het MBO meer over het klimaat en hoort graag wat zij te vertellen hebben. Of je sluit aan bij het JKB-panel. En laat daar je mening horen.
Val je buiten die leeftijdscategorie? Volg de JKB op sociale media en de website. Merel voegt nog toe: “Nodig ons vooral uit voor evenementen rondom klimaat of jongerenparticipatie! Wij denken en doen graag mee. Verder doen wij alles vrijwillig en met een heel kleine beurs. Mocht je ons initiatief steunen met een donatie, zou ons dat ook heel erg helpen.”
Wil je nog meer weten over klimaatverandering? Neem eens een kijkje op de Klimaatverandering op de Atlas Leefomgeving. En ontdek wat je zelf kunt doen.
Meer informatie
- Neem een kijkje op de website van de Jonge Klimaatbeweging
- Jongeren en experts slaan alarm voor biodiversiteit (Nature Today, mei 2021)
- Teleurstelling in uitkomsten Klimaattop (Nature Today, november 2021)
Tekst: Stéphanie Wesselink, Atlas Leefomgeving
Foto’s: Merel Groot; Jonge Klimaatbeweging; Pure Budget
Filmpje: Jonge Klimaatbeweging