Sinds eind 2019 voeren Stichting RAVON en Sportvisserij Nederland het knakaal-onderzoek uit, waarvoor wij een extra paar handen en een stel scherpe ogen goed kunnen gebruiken. Graag onderzoeken wij samen met jou welke factoren verantwoordelijk zijn voor de verwonde aangespoelde alen en andere vissen. Verwondingen kunnen bijvoorbeeld veroorzaakt worden door schoepen van gemalen, vijzels in waterkrachtcentrales en/of scheepsschroeven. 
Noodzaak van het beschermen
De aal is een soort die vanwege zijn ecologische, economische en cultuurhistorische waarde niet weg te denken valt uit de Nederlandse binnenwateren. De soort heeft al tien jaar de status van ‘ernstig bedreigd’ op de IUCN Rode Lijst. De intrek van glasaal in Nederland (jonge alen die de oceaan overgestoken zijn vanaf de Sargassozee) bedroeg in 2018 slechts 1,9 procent van de glasaalintrek van de jaren 1960-1979 (pdf; 548 KB). Een dergelijk beperkte aanwas heeft serieuze gevolgen voor de populatie. Ook bij de uittrek van volwassen aal (schieralen genoemd), vanuit Nederland naar zee, ondervinden de alen tal van hindernissen. Zo moeten schieralen gebruikmaken van drukke scheepvaartroutes en komen zij geregeld in aanraking met gemalen, waterkrachtcentrales en scheepsschroeven.
Onderzoek naar knakaal
Met uitgebreide, gecoördineerde trajectbezoeken en bijeenkomsten met natuurliefhebbers hopen wij de komende jaren de problematiek van de zwaar beschadigde alen en andere vissen inzichtelijker te maken. Locaties en draaiuren van gemalen en waterkrachtcentrales worden gerelateerd aan de vondstlocaties van alen. Ook het effect van scheepsschroeven van de binnenvaart wordt in kaart gebracht. In de kribvakken van Boven-Rijn, Waal en Boven-Merwede zijn ruim achthonderd trajecten van 150 meter geselecteerd als onderzoekslocaties. Het werk bestaat uit het tellen van aangespoelde vis volgens een vast protocol op zelf geselecteerde trajecten. De gegevens worden vervolgens verwerkt in een daarvoor ontwikkeld invoerportaal en er is een helpdesk voor vragen.
Vrijwilligers gezocht
Om voldoende spreiding te krijgen in ruimte en tijd van de onderzochte strandjes, zijn wij op zoek naar meer vrijwilligers die dergelijke trajecten af willen speuren. Dit kost gemiddeld een half uur per traject en is goed te combineren met een mooie wandeling in de vrije natuur. Wil je bijdragen aan broodnodig onderzoek voor herstel van bedreigde vissoorten én je kennis van vissoorten uitbreiden? Meld je dan aan via ravon.nl/knakaal.
Losse waarnemingen
Wij zijn ook altijd erg geïnteresseerd in losse waarnemingen van aangespoelde vis. Met een duidelijke foto erbij voegt een dergelijke waarneming veel toe. Dit kun je doorgeven via Waarneming.nl (gedrag: vondst dood of aangespoeld), Telmee.nl (doodsoorzaak: onbekend) of door ons een e-mail te sturen. Naast de locatie ontvangen wij graag foto’s (boven, onder, beide flanken) van de aal, met een meetlat/voorwerp ernaast.
Neem voor meer informatie contact op met Jeroen Tummers.
Het onderzoek wordt gefinancierd door het Prins Bernhard Cultuurfonds, de Groen Blauwe Rijn Alliantie (INTERREG, provincie Gelderland en Ministerium für Wirtschaft, Innovation, Digitalisierung und Energie des landes Nordrhein-Westfalen) en de Nationale Postcode Loterij.
Tekst: Jeroen Tummers, Stichting RAVON; Niels Brevé, Sportvisserij Nederland
Foto's: Jelger Herder; Niels Brevé