Alsemambrosia

Alsemambrosia: onopvallend, maar schadelijk voor de gezondheid

FLORON, LUMC, Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, Pollennieuws/Flora van Nederland, Wageningen University & Research
3-AUG-2021 - Moet je uitheemse planten wel of juist niet bestrijden? In deze terugkerende discussie gaat het vaak over of een soort schadelijk zou kunnen zijn voor onze natuur, of economie. Gezondheidsrisico’s worden minder vaak als argument genoemd, terwijl een uitheemse plant als Alsemambrosia juist schadelijk is voor de gezondheid.

Exoten met gezondheidsrisico’s

Bloeitijd van Alsemambrosia

Samen met enkele andere uitheemse soorten (verderop meer hierover) vormen uitheemse soorten van het geslacht Ambrosia in Nederland een gezondheidsrisico. Bij Alsemambrosia, en de zeldzamere Zandambrosia en Driedelige ambrosia, geeft het sterk allergene pollen een verhoogd risico op hooikoorts. Ook mensen die normaal geen last hebben van hooikoorts kunnen gevoelig worden voor het stuifmeel van Alsemambrosia. Bovendien bloeien ambrosia-soorten relatief laat in de zomer wanneer er weinig andere hooikoortsplanten bloeien. Hierdoor wordt het hooikoortsseizoen met twee maanden verlengd, waardoor sommige hooikoortspatiënten bijna jaarrond hooikoortsklachten kunnen krijgen!

Het meest bekende voorbeeld van een uitheemse soort met een gezondheidsrisico is Reuzenberenklauw. Het sap en de brandharen van deze plant kunnen serieuze blaren veroorzaken na contact met de huid en blootstelling aan uv-licht. De laatste paar jaar zijn er daarom steeds meer initiatieven om deze soort actief uit de openbare ruimte te verwijderen.

Alsemambrosia, Reuzenberenklauw en Gifsumak zijn soorten met een gezondheidsrisico

Het minst bekend (in Nederland), maar zeer schadelijk voor de gezondheid is Gifsumak (de Engelse naam: Poison Ivy laat misschien wel een belletje rinkelen). Deze soort is in Nederland slechts van één plek uit Friesland bekend, maar kan bij contact een sterk allergische reactie met de huid geven. Deze soort wordt (nog) niet bestreden, maar de groeiplaats langs een fietspad (!) is voorzien van waarschuwingsborden om het risico voor voorbijgangers te beperken. In de Verenigde Staten staat Gifsumak bijna bovenaan de lijst met plantensoorten die de meeste medische aandoeningen veroorzaken.

Recordjaar in 2020

Vorige zomer is er in Nederland een recordaantal planten van Alsemambrosia gevonden: bijna 400 waarnemingen, verspreid over bijna 300 verschillende locaties. Ondanks bestrijdingsacties lijkt de soort nog steeds toe te nemen in Nederland. Gelukkig is de soort nog niet zo algemeen als in diverse Zuid-Europese landen, waar akkers en bermen er vol mee kunnen staan. In Nederland kunnen we hopelijk nog voorkomen dat we in zo’n situatie belanden, door deze plant op zoveel mogelijk plaatsen te verwijderen.

Een graanakker overgroeid met Alsemambrosia in Frankrijk

Bestrijding van Alsemambrosia

Omdat Alsemambrosia een eenjarige soort is (moet elk jaar uit zaad opkomen), is bestrijding in het algemeen goed mogelijk. Het doel van de bestrijding is vooral het voorkomen van bloei en zaadzetting. Het pollen veroorzaakt de hooikoortsklachten; de zaden zorgen voor nieuwe aanwas en kunnen tot wel veertig jaar kiemkrachtig blijven. Het uittrekken van planten heeft daarbij de voorkeur, omdat de planten na maaien weer kunnen uitlopen en alsnog kunnen gaan bloeien en zaden produceren. Er zijn goede instructies beschikbaar voor de bestrijding door particulieren of gemeenten. 

Herkenning

Bestrijding begint met het herkennen van de soort en het vervolgens doorgeven van de waarneming, zodat beheerders weten waar ze aan de slag moeten. We merken dat Alsemambrosia geregeld wordt verward met Bijvoet, Cosmos en Boerenwormkruid. Deze planten hebben een vergelijkbaar blad, maar hele andere bloemen. Bijvoet is een soort die veel in bermen groeit, maar in tegenstelling tot Alsemambrosia, heeft Bijvoet een vrijwel onbehaarde stengel en bladeren die van onderen witviltig zijn. Om verwarring met andere soorten te voorkomen is een herkenningskaart (pdf: 9,4 MB) gemaakt. Ook zijn er video’s beschikbaar waarin uitgelegd wordt hoe je Alsemambrosia, Bijvoet en Boerenwormkruid kunt herkennen en van elkaar kunt onderscheiden. Herkennings-apps kunnen eventueel ook helpen als je er niet uit komt.

Help mee!

Om deze hooikoortsplant onder controle te houden en hooikoortsklachten in het najaar te verminderen is actie nodig! Iedereen kan meehelpen door:

Staat er veel of al vele jaren Alsemambrosia in de buurt? Plaats dan een persbericht in de lokale krant! Hiervoor is er een kant-en-klaar persbericht beschikbaar. Dit is (gratis) aan te vragen via info@floron.nl. 

Meer informatie

Tekst: Baudewijn Odé, Michiel Verhofstad en Sascha van der Meer, FLORON; Jenneke Leferink, NVWA; Maurice Martens, Flora van Nederland / Pollennieuws; Arnold van Vliet, Wageningen Universiteit; Letty A. de Weger, LUMC
Foto's: Peter Meininger, Saxifraga; Adrie van Heerden; Baudewijn Odé, FLORON; Johan Valkenburg, NVWA
Figuur: FLORON

 

  

  

Laatste berichten

Zie ook