Waar groeit de giftigste plant in Nederland

Bericht uitgegeven door FLORON op maandag 10 augustus 2009

Gifsumak is een uit Noord-Amerika afkomstige plant, die bij mensen heftige huidreacties kan geven. De plant was bekend uit tuinen en is een enkele keer uitgeplant in de natuur. Er is echter niet bekend waar de plant precies voorkomt, terwijl dat gezien de gezondheidsrisico’s wel belangrijk is.

Gifsumak (Rhus radicans) groeit als struik of als een enige meters lange klimplant, die als een soort liaan op bomen en muren kan klimmen. De plant is te herkennen aan de lang gesteelde driedelige bladen, die in de herfst rood kleuren. Ze lijken een beetje op klimopbladen, vandaar de engelse naam: poison ivy. De lichtgroene bloemen groeien in pluimen in bladoksels en vormen in de nazomer bolle vruchtjes.

Allergische reacties
Gifsumak bevat in alle delen van de plant de stof urushiol. Deze stof kan bij een kleine beschadiging van de plant vrijkomen. Bij aanraking dringt de stof binnen korte tijd door de huid heen en veroorzaakt daar heftige allergische reacties. Meer dan de helft van de mensen is gevoelig tot zeer gevoelig voor deze urushiol, een gevoeligheid die na vroegere blootstelling kan toenemen. Het is een stof die zelfs door rubber handschoenen heendringt.

Als sierstruik met prachtige herfstkleuren is de soort wel in tuinen aangeplant geweest. Er zijn gevallen bekend dat mensen na het werken in de tuin steeds met heftige blaren bij de dokter kwamen totdat duidelijk werd dat zij een gifsumak in de tuin hadden.

Verspreiding in Nederland
De enige bekende groeiplaats van gifsumak is gelegen op een dijkje in Friesland ten noorden van Hemelum, op de Vangdijk tussen de meren de Morra en de Vogelhoek. De soort is hier in 1919 door waterbeheerders aangeplant en nog steeds aanwezig. De gifsumak doet het hier goed en zet ook goed vrucht. Of de zaden zich verspreiden en zo ook nieuwe plaatsen worden bereikt, is niet bekend. Het is bij lokale mensen bekend wat de risico’s zijn en dat de plant niet moet worden aangeraakt.

Of de soort elders in tuinen, parken of buitengebied voorkomt is niet bekend. Gezien de gezondheidsrisico’s is het van belang dat zo veel mogelijk vondsten bekend worden. Geef daarom eventuele waarnemingen door op waarneming.nl of telmee.nl.

Tekst: Baudewijn Odé, FLORON
Foto: Klaas Ybema
Illustratie: Hallier, 1885