Transformatie Dordwijkzone biedt groene en gezonde kansen volgens Groene Baten Planner

Dordrecht wil groeien als stad. De gemeente wil op termijn tienduizend extra woningen realiseren, verdeeld over de hele gemeente. Daarbij moeten alle aanwezige kwaliteiten die de openbare ruimte biedt, behouden blijven. Maar ook moet het Dordrecht van de toekomst aantrekkelijk, gezond en bestand tegen weersextremen zijn. Groene en waterrijke zones krijgen een belangrijke rol. Eén van deze zones is de Dordwijkzone. Dit gebied loopt van noord naar zuid midden door de stad: van het Wantij tot aan de Nieuwe Dordtse Biesbosch. Op dit moment is de Dordwijkzone versnipperd, niet goed toegankelijk als openbare ruimte en kan het groen in de zone beter worden gebruikt.

De gemeente wil investeren in het gebied. Zo wil ze ecologische en natuurlijke verbindingen versterken. Maar ook wil ze het groen, de openbare ruimte en de toegankelijkheid verbeteren. De Dordwijkzone moet ervoor gaan zorgen dat de inwoners van Dordrecht meer toegang krijgen tot aantrekkelijk groen en alle mogelijkheden die daarbij horen. Dordrecht vroeg architectenbureau Mecanoo een ontwikkelvisie op te stellen voor de Dordwijkzone. Hoe kun je de Dordwijkzone transformeren naar een centraal stadspark dat voor iedere Dordtenaar bereikbaar en toegankelijk is? Decisio en het RIVM stelden een maatschappelijke business case (MBC) op om de visie te beoordelen. De MBC geeft een zo goed mogelijk onderbouwde inschatting van de effecten voor de komende dertig jaar. Zo kan de MBC de besluitvorming ondersteunen.

Stadspark XXL: van en voor alle Dordtenaren

De transformatie van de Dordwijkzone naar een Stadspark XXL is gericht op het aanbieden van een gevarieerder programma, versterking van de natuurbeleving en het vergroten van de betrokkenheid van bewoners. Stadspark XXL moet een park van en voor Dordtenaren worden met uiteenlopende activiteiten. Een belangrijk onderdeel van het ontwerp is de groene loper. Natuur- en actieve routes verbinden hierin de natuur en de wijken met het voorzieningenaanbod van het park. Het aanbod van cultuurhistorie, buurtinitiatieven, sport- en recreatiemogelijkheden en de natuur moet ervoor zorgen dat de Dordtenaren het park misschien wel elke dag willen bezoeken.

Park als ecologische stapsteen voor fauna

Het stadspark ligt midden in de stedelijke ecologische structuur en heeft een belangrijke functie als ecologische stapsteen voor de dieren in het gebied. Het is hun functionele leefomgeving en ze verplaatsen zich via de natuuras naar het Wantij en de Nieuwe Dordtse Biesbosch. De leefomstandigheden zijn afwisselend met een schakering van watergangen, bossen, bosschages en grasland. Op verschillende plaatsen zijn langs watergangen faunapassages aangelegd onder wegen en bruggen. Het is de ambitie om de natuur verder te ontwikkelen en de biodiversiteit te stimuleren. Daarom is op een aantal plaatsen langs de natuuras areaalvergroting nodig om de ecologische waarde te behouden, te versterken en verdere versnippering te voorkomen. Andere maatregelen uit het pakket zijn het herstel en de aanleg van faunapassages. 

Met maatschappelijke business case balans opmaken

Een maatschappelijke businesscase (MBC) is een financiële, economische en maatschappelijke projectbeoordeling. Hierbij maakt de MBC gebruik van methoden en technieken uit de systematiek en leidraden van maatschappelijk kosten-batenanalyses (MKBA). Het is een belangrijk gegeven dat ‘de kost voor de baat’ uit gaat en de baten vaak meerjarig optreden. De MBC bekijkt de effecten in een periode van dertig jaar en rekent de waarde van toekomstige baten terug naar nu door een ‘contante waarde’- berekening. Zo kunnen kosten en baten vergeleken worden.

De ingrepen die noodzakelijk zijn om de Dordwijkzone te veranderen in een aantrekkelijk en toegankelijk stadspark en ecologische verbindingszone, zorgen voor de meeste kosten. Daarnaast zorgen extra beheer- en onderhoudskosten van de nieuwe infrastructuur en openbare ruimte ook voor kosten. Deze geraamde kosten bedragen in totaal bijna 60 miljoen euro. In de MBC zijn ze als netto contante waarde inclusief kosten voor beheer en onderhoud voor 47 miljoen euro meegenomen.

Mogelijke voordelen voor de economie en maatschappij

De lokale economie en mobiliteit in Dordrecht profiteren mogelijk van de positieve effecten van de Dordwijkzone. In de zone komt ruimte voor evenementen, horeca en openbare recreatiemogelijkheden. Dit trekt bezoekers en bestedingen aan die bij kunnen dragen aan extra werkgelegenheid en inkomsten voor Dordrecht. Daarnaast komen er aantrekkelijke fietspaden. Hierdoor zullen inwoners van de wijken Dubbeldam en Stadspolder waarschijnlijk vaker de fiets pakken in plaats van de auto.

Extra groene baten door nieuw en verbeterd groen

Het nieuwe en verbeterde groen in de Dordwijkzone levert extra groene baten. Denk bijvoorbeeld aan woongenot, gezondheid, fysieke activiteit, koolstofopslag en verkoeling. De Groene Baten Planner (een set modellen ontwikkeld door het RIVM) berekende hoeveel deze baten waard zijn. Het groener en toegankelijker maken van de openbare ruimte in de Dordwijkzone zorgt voor een verhoging van de WOZ-waarde van woningen in en rondom het gebied. Deze baat levert in totaal 130 miljoen euro netto contant op en is daarmee de grootste groene baat.

Het nieuwe en extra groen zorgt er ook voor dat mensen meer gaan bewegen en minder stress ervaren. Dit levert gezondheidsbaten op, waardoor zorgkosten worden vermeden. In totaal leveren deze gezondheidsbaten 44,5 miljoen euro op. Daarnaast zorgen extra bomen voor meer opslag van CO₂ en verkoeling en vangt het groen schadelijk fijnstof deels af.

Positief kosten-batensaldo

Het kosten-batensaldo van de Dordwijkzone valt positief uit met een verhouding van 3,7 (baten/kosten). Elke door de gemeente geïnvesteerde euro levert dus 3,70 euro op in een periode van dertig jaar. De transformatie van de Dordwijkzone zorgt voor meerdere positieve effecten. Zo krijgt de leefomgeving een kwaliteitsimpuls. Maar ook spoort het openbaar groen inwoners aan om meer te bewegen en draagt de transformatie bij aan de biodiversiteit en de klimaatbestendigheid van Dordrecht.

Op weg naar aantrekkelijker en klimaatbestendiger Dordrecht!

De reactie van het college van B&W op de MBC was positief. Zij heeft de gemeenteraad gevraagd om een investeringsbudget van ruim 55 miljoen euro vanuit de Investeringsagenda Dordrecht 2030 te reserveren voor een leefbaarder, biodiverser, klimaatbestendiger en toegankelijker Dordrecht!

Tekst: Armand Paardekooper Overman, Mecanoo; Berry Gersonius en Ellen Kelder,  gemeente Dordrecht; Daan van Gent en Pim van der Zwet, Decisio; Ton de Nijs en Remon Koopman, RIVM
Afbeeldingen: Atlas Natuurlijk Kapitaal (leadfoto: Dordwijkzone van boven)