Heemtuin als inspiratiebron voor soortenrijke stadstuinen

Bericht uitgegeven door EIS Kenniscentrum Insecten & Stichting Natuur en Milieu Educatie Zaanstreek op [publicatiedatum]

Afgelopen zondag organiseerde de Stichting Natuur en Milieu Educatie Zaanstreek voor de eerste keer een ‘Soortendag’. Deze vond plaats in de heemtuin van Zaandam en ongeveer 300 inwoners van deze stad kwamen op de dag af. Tijdens excursies werd gezocht naar allerlei dieren. De leefgebieden in deze heemtuin kunnen prima dienen om inspiratie op te doen om ook de eigen tuin diervriendelijker in te richten.

Op zondag 13 juli ging het publiek in deze heemtuin met deskundigen op pad om op zoek te gaan naar de planten en dieren die er leven. Er werd bijvoorbeeld gelet op de voorkomende insecten, vogels, planten, waterdiertjes, vissen en zoogdieren. Voor allerlei soorten is het goed toeven in het stadse groen! De leefgebieden in de heemtuin zijn met veel zorg aangelegd. Door de deskundigen werd telkens uitgelegd waarom bepaalde soorten gebonden zijn aan een specifiek leefgebied. Door hierbij stil te staan konden de excursiedeelnemers veel inspiratie opdoen om ook de soortenrijkdom in eigen tuin te stimuleren.

Dit is gemakkelijker dan veel mensen denken. Een groot deel van de tuinbiodiversiteit bestaat uit kleine diertjes; hiervan kunnen tientallen tot honderden soorten voorkomen. Om het deze diertjes naar de zin te maken, kunnen er allerlei speciale minibiotoopjes aangelegd worden. Als er veel kleine diertjes in een tuin zitten, trekt dat ook weer grotere insectenetende dieren zoals vogels, egels en vleermuizen.

Het installeren van een bijenhotel is een beproefde methode. In de heemtuin kon uitgelegd worden dat de hotels goed gebruikt worden. Gaatjes waren door bijen dichtgestopt en er werden parasitaire sluipwespen gezien op zoek naar bijeneitjes om daar hun eigen eitjes op af te zetten. Ook kon getoond worden dat er veel zorg moet worden besteed aan de kwaliteit van het materiaal en de ophanglocatie. De gaatjes moeten zo worden uitgeboord dat ze gladde wanden hebben en de kasten moeten in de volle zon staan, en natuurlijk moeten er volop bloemen in de omgeving aanwezig zijn (zie verder Gasten van bijenhotels). Met de bijenzoekkaart werden de grote wolbij en de grote bladsnijder op naam gebracht.

Niet alle dieren houden van zoveel zon als bijen. Plekjes met bomen, struiken en een dikke strooisellaag zijn bij zeer veel kleine beestjes favoriet. In de heemtuin liggen op veel plekken afgevallen takken en bladeren. Tijdens het zoeken naar kleine diertjes werden hier duizendpoten, miljoenpoten, springstaarten, kevers, oorwormen, etc gevonden. Met een zoekkaart werden vijf soorten pissebedden gedetermineerd door kinderen. Een soort die talrijk voorkomt in de heemtuin van Zaandam is de langpootaardhooiwagen. Dit prachtige diertje leeft verborgen op de bodem, maar heeft door zijn lange poten daar wel genoeg bewegingsruimte nodig wat alleen zo is als die bodem is opgebouwd uit veel takken en bladeren.

In heemtuinen kunnen bezoekers zien hoeveel soorten zich thuis voelen in het stedelijk gebied, mits deze dieren een beetje de ruimte krijgen. In de heemtuin van Zaandam zijn op zondag 13 juli ongeveer 250 soorten waargenomen. Of het nu gaat om soorten van bijenhotels en blader- en takkenhopen of van waterplantrijke vijvers, composthopen, vleermuiskasten of stenenhopen… dieren weten verrassend snel deze kleine leefgebieden te vinden en zo is elke tuin in te richten als een oasis voor biodiversiteit!

Tekst: Jinze Noordijk, EIS Kenniscentrum Insecten, Jeroen Buys, Stichting Natuur en Milieu Educatie Zaanstreek & Jeroen Breidenbach
Foto’s: Jinze Noordijk; Pieter van Breugel; Jan van Duinen

EIS Kenniscentrum Insecten behoort tot de organisaties die meedoen aan het project ‘Groen en Doen’. Dit is een programma dat gefinancierd wordt door het ministerie van Economische Zaken om o.a. groen in de stad te ontwikkelen en te stimuleren.