De boeiende wereld van de roestschimmels: online lezing door Aad Termorshuizen op 10 mei

Lezing

Op 10 mei 2021 organiseert de Nederlandse Mycologische Vereniging een online lezing over roestschimmels. Aad Termorshuizen neemt je dan mee naar de bijzondere wereld van deze schimmels. Het zijn schimmels die alleen op groene, levende planten voorkomen en een intrigerende levenscyclus hebben met tal van sporen en voor veel soorten ook nog eens met het merkwaardige fenomeen van een 'verplichte' waardplantwisseling. Voor een deel bedreigen ze de wereldvoedselvoorziening, maar de meeste soorten leiden een onschuldig bestaan in de natuur. Iedereen die daar oog voor heeft, kan deze schimmels waarnemen en determineren. Hoe dat kan, wordt toegelicht in deze lezing.

Roestschimmels

Roestschimmels zijn plantenparasitaire schimmels die iedereen het gehele jaar door volop kan waarnemen; je moet er alleen even op gewezen worden. Roestschimmels komen voor op allerlei gekweekte planten. Daar zorgen deze voor opbrengstverliezen en er worden vaak bestrijdingsmiddelen tegen gebruikt. Het overgrote deel van de roestschimmels komt echter voor op wilde planten. Daar is de functie van deze parasieten eender als die van leeuwen op de savanne: ze dragen zorg voor de instandhouding van biodiversiteit.

Levenscyclus

Er is waarschijnlijk geen organisme dat een ingewikkelder levenscyclus heeft dan roestschimmels. Roesten kunnen tot vijf verschillende sporenvormen produceren en daarnaast doet circa één derde van de soorten dat ook nog eens op totaal verschillende waardplanten! Hoe dit werkt en hoe je de verschillende sporenvormen uit elkaar kunt houden, legt Aad allemaal uit tijdens de lezing.

Jeneverbesroest

Een voorbeeld van een roestschimmel is de opvallende jeneverbesroest. Die heet zo omdat hij zijn belangrijkste sporenvorm vormt op de jeneverbes. Daar vormt hij z'n sporen een paar dagen per jaar, nét als de bladeren van peer, lijsterbes en meidoorn zich ontvouwen. Deze op jeneverbes gevormde sporen kunnen vervolgens alleen maar de bladeren van peer, lijsterbes en meidoorn infecteren, waar de opvallende, galvormige vruchtlichamen voor flink wat schade kunnen vormen. Bij perentelers is deze roest dan ook beter bekend als Perenroest.

Boek 'De roesten van Nederland'

In 2011 publiceerden Aad Termorshuizen en Charlotte Swertz het boek 'De roesten van Nederland', wat het veldonderzoek eraan enorm gestimuleerd heeft. Waren er ten tijde van de publicatie van het boek 163 soorten bekend, nu zijn het er rond de 200! Het boek is nog te bestellen voor 25 euro, inclusief verpakking en verzending (binnen Nederland) bij Aad Termorshuizen. Aan een nieuwe editie wordt gewerkt, maar de planning is dat het nog wel een jaar of vijf zal duren voordat deze gereed is.

Tekst: Aad Termorshuizen, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Aad Termorshuizen (leadfoto; Peer-jeneverbesroest op jeneverbes)