Houtkevers en schimmels: fascinerende plaagkoppen

De letterzetter en de fijnspar

De letterzetter komt vooral voor op fijnsparren. Deze kever tast de boom aan door gangen te vreten in de bast. Hierdoor worden de sapstromen van de boom onderbroken en kan de boom minder water vanuit de grond naar de rest van de boom vervoeren. Normaal gesproken kan de fijnspar prima weerstand bieden tegen de letterzetter door het aanmaken van hars. Maar door klimaatverandering en dus droogte en hitte, krijgt de boom al minder water en wordt hij zwakker. De letterzetter kan toeslaan, de boom krijgt nog minder water en gaat uiteindelijk dood. Tegen deze kever valt weinig te doen; hij vermenigvuldigt zich razendsnel. De aantastingen kunnen mogelijk verward worden met die van de koperetser (Pityogenes chalcographus). Dit is een klein 1,5-3 millimeter lang donkerbruin glanzend kevertje dat stervormige moedergangen met larvengangen maakt. Aantastingen door de koperetser vinden vooral plaats onder de dunne bast - vaak alleen in de kroon - van door droogte verzwakte fijnsparren.

Het vals essenvlieskelkje en de es

Vals essenvlieskelkje veroorzaakt essentaksterfte. Dit paddenstoeltje is uit Azië naar Europa gekomen, het is een invasieve exoot. In Azië zorgt het niet voor problemen, maar in Europa heeft het een desastreuze invloed. De lichte sporen van het paddenstoeltje verspreiden zich gemakkelijk en in korte tijd worden veel essen besmet. De schimmel infecteert eerst het blad en vervolgens verspreidt het verder de boom in naar de bast. In de bast verstoort het de sapstroom, waardoor delen van de boom of de hele boom afsterft. Een groot deel van de essen in Nederland is aangetast door deze schimmel, en sterft. Om te voorkomen dat er gevaarlijke situaties ontstaan, worden zieke en dode essen gekapt. Op deze plekken worden nu nieuwe bomen van verschillende soorten aangeplant. Lees meer over essentaksterfte in ons dossier.

De lariksbastkever en de lariks

Deze kever lijkt op de letterzetter, ook dit beestje vreet gangen in de bast en beschadigt zo de boom. Maar zoals je in de naam leest, heeft deze kever het gemunt op de lariks.

Een gevarieerd bos

De droogte van de afgelopen jaren zorgde voor verminderde vitaliteit van bomen, waardoor de kevers een plaag kunnen worden. Om dit te voorkomen plant Staatsbosbeheer verschillende soorten bomen aan. Als er dan één soort uitvalt, staan er genoeg andere gezonde soorten omheen. Bossen blijven hierdoor vitaler en weerbaarder tegen kevers en schimmels. Dit gemengd aanplanten doet Staatsbosbeheer al langer, maar het is nu extra belangrijk vanwege het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering.

Boeiende narigheid

Naast dat ‘houtkevers’ voor narigheid kunnen zorgen in bossen, zijn het ook boeiende insecten om te volgen en bestuderen. Er zijn tientallen verschillende soorten die vaak één boomsoort hebben waarop ze zich hebben gespecialiseerd. Diverse kevers hebben een heel herkenbaar, en niet zelden zeer kunstzinnig, vraatpatroon. Neem bijvoorbeeld de kleine dennenscheerder, die een heel karakteristiek ‘vogelpatroon’ op onder meer grove den achterlaat. Of zoek op dode stammen van grove dennen eens naar de bijna ontroerende ‘poppenwiegen’ van de grijze ribbelboktor.

Tekst: Staatsbosbeheer
Foto's: Aaldrik Pot