Bruggenbouwer naar een uniek stukje natuur

Zijn kunststukje? Hij bouwde er samen met een maat in twee weken tijd een complete houten brug. Voor wandelaars in de Dommelbimd moest er een laarzenpad komen, maar de ingang lag pal achter een sloot. Hans maakte voor de brug een werktekening die samen met de gemeente werd geperfectioneerd, en ging aan de slag. Hij herinnert zich nog de zes meter lange eikenhouten balken, te zwaar om met z’n tweeën te tillen. Drie sterke kerels, bezig aan een lunchwandeling vanaf het naburige industrieterrein, schoten graag te hulp. “Die bereidwilligheid onder voorbijgangers, dat vond ik toch wel tekenend.”

Profiteren van elkaar

Het is Hans Volmer ten voeten uit. Niet alleen de eer willen delen met anderen, maar ook oprecht kunnen genieten van hun kennis, kunde en vaardigheden. Hij ‘profiteert daarvan’, als op werkdagen in de natuur de handen uit de mouwen moeten. “Een geweldige ploeg mensen, heerlijk om mee samen te werken. De koffiepauze duurt altijd langer dan gepland.” Niet alleen in de Dommelbimd, maar ook in de zaterdagse knotploeg van de Natuurwerkgroep Boxtel, waarvan Hans de coördinator is. Dat hij zich tevens penningmeester mag noemen van die plaatselijke organisatie, "is zo gegroeid".

De Dommelbimd is volgens hem in meerdere opzichten uniek. Enerzijds vanwege de ligging: niet alleen tegen de Dommel en het centrum aan, maar ook grenzend aan het park rond Kasteel Stapelen. “Mijn kinderen hebben in dat park leren fietsen en op de poel in de Dommelbimd leren schaatsen. Voor mij dus echt een plekje om te koesteren.” Anderzijds gaat het hier om een burgerinitiatief, dat geleid heeft tot het behoud van een authentiek Dommeldalgebied van 6,5 hectare. En waarin de zeldzame natuurwaarden van een beemd – bimd op zijn Brabants – nu stukje bij beetje terugkeren.

Crowdfunding

Het begon allemaal in 2013, toen het privéterrein te koop kwam. Voor Boxtelaren Sylvia van Gulik en Toine Cooijmans was direct duidelijk: dit gebiedje met prachtige natuur en hooilanden mag niet ten prooi vallen aan projectontwikkeling. Maar waar haal je het geld vandaan voor de koopsom van 250.000 euro?

Brabants Landschap bleek bereid tot een voorfinanciering van de aankoop. Ondertussen werd er geld opgehaald via fondsen, een online crowdfunding en de verkoop van certificaten; met 1.000 euro stelde de geldgever 300 vierkante meter Dommelbimd veilig. Eind 2015 stond de teller op 310.000 euro. Daarvoor is het gebied aangekocht en ingericht en kan een stichting het de eerste tien jaar beheren. Hans Volmer heeft zelf ook het geld bij elkaar gebracht voor de aankoop van een certificaat.

Gecertificeerd zager en maaier

“En als je dat eenmaal in bezit hebt, gaat het balletje rollen. Er ontstond een symbiose tussen de Dommelbimd en de natuurwerkgroep.” Die laatste brengt gereedschappen, kennis én vrijwilligers in om het natuurgebiedje te onderhouden. Hans volgde ook cursussen en mag er nu als ‘gecertificeerd zager en maaier’ met de kettingzaag en bosmaaier aan de slag.

“De hooilanden moeten gemaaid worden, maar in dat deel zitten wel tien slootjes. Daar kun je met een grote maaimachine niet goed bij komen. Dus moet de zeis of bosmaaier voor de slootkanten eraan te pas komen. Met enkele vrijwilligers hebben we een instructieochtend ‘zeisen’ gekregen. Het maaisel voeren we zelf met aanhangers af naar de milieustraat.”

Bijzondere flora en fauna

Het beheer en onderhoud heeft inmiddels geleid tot een verfraaiing van de Dommelbimd. Naast een laarzenpad verschenen er vlechtheggen, een hoogstamboomgaard en nieuwe bomen op het Dommeldijkje. Er bevinden zich bijzondere plantensoorten, zoals waterviolier, lange ereprijs en ratelaar, die duiden op de aanwezigheid van ijzerrijk kwelwater. Een bever liet knaagsporen achter. Bovendien is er een gevarieerde vogel- en insectenstand. “Er wordt regelmatig een ijsvogeltje gespot”, vertelt Hans. Het bestuur heeft volgens hem ‘heel goede ideeën’ over hoe je zo’n speciaal stukje natuur moet behouden.

Twee jaar geleden kreeg de Boxtelaar de vraag of hij een noodstuw kon bouwen. Nabijgelegen sportvelden moesten gedraineerd worden. Een pompje zorgde voor verlaging van de waterstand. “Daardoor werd ook water onttrokken aan de Dommelbimd. Terwijl het kwelwater dat daar opborrelde op een hoog peil moest blijven staan vanwege de natte hooilanden. Daarvoor heb ik toen een constructie met planken gemaakt. Later heeft het waterschap er een officiële kolk geplaatst.” Het werk dat hij doet is fysiek, maar geeft hem enorm veel voldoening.

Manusje van alles

Verkeerd opgehangen hekken, een dragende balk in de schuilschuur die dreigt door te zakken; Hans zíét dat soort dingen. “Een manusje van alles? Ja, ik denk het wel. Die technische vaardigheden heb ik van mijn vader. Hij bouwde in de schuur achter mijn ouderlijk huis in Leersum (nabij Utrecht) zijn eigen visboot voor op de Vinkeveense plassen.” Jarenlang ook gaf Hans algemene techniekles aan de Herman Broerenschool in Rosmalen, voor voortgezet speciaal onderwijs. In 2011 nam hij daar afscheid als adjunct-directeur. 

“Met het oog op mijn pensioen kwam ik een jaar eerder tijdens een Landelijke Natuurwerkdag in contact met de Natuurwerkgroep Boxtel. Ik wandelde al wel veel in de natuur, maar ben jaren bezig geweest met de verbouwing van mijn woning.” Nu, tien jaar later, maakt de Boxtelaar de roosters voor de vrijwilligers van de knotploeg en kan de onderhoudsploeg van de Dommelbimd daar rekening mee houden. Als die op zaterdagochtenden aan de slag gaan, is Hans erbij: “Of ik moet echt ziek zijn.”

Zuinig zijn op de natuur

“We moeten zuinig zijn op het groen dat we nog hebben. Als je ziet wat er speelt rond het klimaat met CO₂, stikstof, PFAS, noem maar op… De natuur staat onder druk en daarmee ook de biodiversiteit. In de Dommelbimd duiken gelukkig weer zeldzame planten en diersoorten op. En als ik zie hoeveel gebruik er wordt gemaakt van het laarzenpad - niet alleen in het weekend - dan is het belangrijk dat dit bewaard blijft.”

Dit is een artikel uit de serie 'Groene Helden' van provincie Noord-Brabant. 

Tekst: Tim Durlinger voor provincie Noord-Brabant
Foto's: Marc Bolsius; beeldbank provincie Noord-Brabant