Particulieren geven natuurontwikkeling een vlucht

De graafmachines waren vorig jaar nog maar net vertrokken, het nieuwe stuk natuur was alleen nog een kale kleivlakte en de voorspellingen waren het jonge vochtige hooiland niet gunstig gezind: er lag een kurkdroge zomer in het verschiet. Nu staat de grote ratelaar in bloei en zijn allerlei typische soorten van vochtige hooilanden, zoals de kale jonker, opgekomen.

Leidsche Hoeven bij Tricht lijkt zich ondanks die uitdagende start uitstekend te ontwikkelen. Natuurlijk is daarvoor het nodige werk verzet: na een grondige systeemanalyse liet provincie Gelderland de voedselrijke toplaag van de bodem in dit komkleigebied verwijderen, poelen graven en is het waterpeil verhoogd. Maaisel van het naastgelegen natuurgebied de Regulieren werd ingewerkt om het gebied een goede start te geven.

Gebied vol potentie

Leidsche Hoeven ligt ingeklemd tussen het particuliere landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt en natuurgebied de Regulieren van Het Geldersch Landschap en Kastelen. In 2014 staken de provincie Gelderland, gemeente West Betuwe, Waterschap Rivierenland en de eigenaren van beide naastgelegen natuurgebieden voor het eerst de koppen bij elkaar: kunnen we Leidsche Hoeven in Tricht niet inrichten als verbindende schakel? De potenties leken hoog: in het omliggende gebied groeiden enkele beschermde plantensoorten zoals zwanenbloem en brede wespenorchis, de beschermde heikikker kwam er voor en de blauwe breedscheenjuffer (een typische soort van Oost-Nederland) was talrijk. Door een deel van Leidsche Hoeven opnieuw in te richten als vochtig hooiland zou een natuurkern van in totaal bijna honderd hectare ontstaan, waardoor planten en dieren makkelijker van de ene naar de andere plek kunnen migreren.

Gelijkwaardig in gesprek

Naast bos en hakhout was het land overwegend in agrarisch gebruik en versnipperd over verschillende eigenaren: de provincie had zo’n veertig hectare in bezit, Geldersch Landschap had wat percelen, net als Heerlijkheid Mariënwaerdt en nog wat andere particuliere eigenaren.

Dat is niet uniek. Veel natuur wordt ontwikkeld in een gebiedsproces met particulieren. Wel bijzonder is dat die particuliere eigenaren in dit geval zich enorm hebben ingezet. Niet de provincie voerde gesprekken met de grondeigenaren in Leidsche Hoeven, dat deden enkele particulieren zelf. Dat bleek een schot in de roos. Zij kenden hun buren en hun belangen en konden veel gelijkwaardiger met andere particuliere eigenaren in gesprek. In recordtempo waren de handen op elkaar, op vrijwillige basis en naar ieders tevredenheid.

Resultaat mag er zijn

Er zijn verschillende percelen geruild en verkocht. Een vervallen boerderij, in bezit van de provincie, is overgegaan naar een particulier die er inmiddels een zorgboerderij heeft ontwikkeld. Twee particulieren die al eigendommen hebben in het gebied, kopen de natuurgronden van de provincie en gaan samen het hele gebied beheren. Stichting Landschapsbeheer Gelderland heeft het Leidsche Hoevenpad aangelegd zodat recreanten van het nieuwe stuk natuur kunnen genieten. 

Het vochtige hooiland is nu nog te droog, want ook dit voorjaar is er weinig water gevallen. De vegetatie is bovendien nog aan de ruige kant. De ontwikkeling gaat echter de goede kant op. Door het verschralingsbeheer van frequent maaien en afvoeren wordt de grond steeds armer en zal de vegetatie zich verder kunnen ontwikkelen tot een soortenrijk vochtig hooiland.

 
De nieuwe vochtige hooilanden zijn al gevonden door vlinders zoals het bruin blauwtje (rechts), groot dikkopje (links), icarusblauwtje (boven) en oranjetipje (leadfoto). Het zijn misschien geen zeldzame soorten, maar gezien de aantallen waarin ze voorkomen, kunnen we wel stellen dat het goed gaat met het gebied. En voor de vlinders is dit een mooie ecologische stapsteen. (Bron: Björn van Diejen)

Tekst: Indra Span, provincie Gelderland
Foto’s: Björn van Diejen (leadfoto: oranjetipje)