De Rode Lijst Zoogdieren is betrouwbaar - kritiek Jagersvereniging ongegrond en slecht onderbouwd

De Jagersvereniging laat op de website weten te twijfelen aan de betrouwbaarheid van gebruikte data van de Rode Lijst Zoogdieren, waardoor haas en konijn onterecht op de Rode Lijst staan. De Jagersvereniging ziet als probleem dat gebrekkige waarnemingen zijn gebruikt en dat data van wildbeheereenheden niet zijn meegenomen. Ook vindt de Jagersvereniging het referentiejaar 1950 dubieus. Bovendien zou er geen toezicht zijn op de protocollen en data die zijn gebruikt. Daarom roept de Jagersvereniging op tot het instellen van een autoriteit voor controle van de belangrijkste tellingen en dat alle beschikbare telgegevens worden gebruikt. 

De kritiek is onterecht. Zoogdiervereniging heeft het Basisrapport voor de Rode Lijst opgesteld onder begeleiding van een onafhankelijke begeleidingscommissie, waaronder ecologische experts en het CBS. De Rode Lijst is op een sterk wetenschappelijke basis (pdf: 289 KB) gestoeld en is wereldwijd bekend als het meest gezaghebbende naslagwerk met betrekking tot de status van de biodiversiteit. De criteria zijn afkomstig van het Ministerie van LNV en gelden al sinds 1995, voor alle sindsdien opgestelde Rode Lijsten. Het vasthouden aan die richtlijnen is van belang om Rode Lijsten met elkaar te kunnen vergelijken. 

In dit persbericht gaan we nader in op de punten die de Jagersvereniging ter discussie stelt.

• De Jagersvereniging meldt dat haas en konijn ten onrechte op de Rode Lijst staan. Dat jagers het vervelend vinden is invoelbaar, maar waarom de berekening niet zou deugen wordt niet onderbouwd.

• De Jagersvereniging noemt gebrekkige data, zonder verder duidelijke toelichting. Wij kunnen die toelichting wel geven: voor het opstellen van de Rode Lijst zijn alle beschikbare data verzameld en beoordeeld. Uiteindelijk zijn niet alleen data van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM) gebruikt, maar ook tellingen van duinbeheerders en afschotcijfers van wildbeheereenheden (WBE’s). Juistheid wordt beoordeeld door experts, waarbij het CBS verantwoordelijk is voor de borging van de statistische kwaliteit. Daarbij is gelet op weging, spreiding, representativiteit en andere statistische bewerkingen die gangbaar zijn bij verwerking van data uit verschillende bronnen. In het Basisrapport wordt een verantwoording gegeven van de gebruikte data en methoden.
  In 2013 is onderzocht of de WBE-tellingen deel uit konden maken van het NEM, maar door de Gegevensautoriteit Natuur is beoordeeld dat het telprotocol van de WBE tot systematische overschatting zou kunnen leiden. Het is niet duidelijk of WBE-tellingen sindsdien verbeterd zijn.

• Het referentiejaar 1950 is niet ‘dubieus’ zoals de Jagersvereniging meldt, maar onderdeel van de door LNV opgestelde criteria die gelden voor alle Rode Lijsten in alle soortgroepen. Dat maakt lijsten vergelijkbaar. Het zou dubieus zijn om daar ineens van af te wijken omdat dat sommige partijen beter uitkomt. Om het concreet te maken: als je de ‘stick’ van het ‘hockeystickmodel’ – de curve die veel soortgroepen laten zien – afknipt, vertekent het beeld. Rode Lijsten zijn juist bedoeld om ontwikkelingen meerjarig op hoog schaalniveau te kunnen volgen. Inzoomen op lokale gebieden en korte periodes kan natuurlijk heel nuttig zijn voor evaluaties van projecten en maatregelen, maar daar zijn Rode Lijsten minder geschikt voor.

• De Jagersvereniging stelt dat de tellingen van de wildbeheereenheden niet meegenomen zijn. Uit het Basisrapport blijkt dat dit een onjuiste stelling is. Alleen in die gevallen waarbij tellingen niet voldoen aan vooraf opgestelde criteria van beschikbaarheid, spreiding, continuïteit van inspanning of expertise zijn ze niet meegenomen. Dat geldt niet alleen voor de data van WBE’s, maar voor alle gebruikte bronnen.
  De afschotcijfers van het jaar 1980/1981 tot 2005/2006 zijn bijvoorbeeld wel opgenomen bij de beoordeling van haas en konijn. Deze cijfers laten een vergelijkbare trend zien als het Meetnet Dag-Actieve Zoogdieren. Meer recente cijfers bleken bij navraag niet beschikbaar. Lokaal kunnen aantallen grote verschillen laten zien. In opdracht van het Ministerie van LNV wordt op dit moment nadere analyse gedaan naar de achteruitgang van haas en konijn per regio. Ook bij dit onderzoek wordt de statistische kwaliteit geborgd door het CBS.

• Ten slotte roept de Jagersvereniging op om onafhankelijke controle te organiseren. Op het gebied van dataverzameling en dataverwerking ten behoeve van trends en verspreidingsonderzoek is deze onafhankelijke controle reeds geborgd door het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS), maar op het gebied van duiding en deugdelijke toepassing ondersteunen wij die oproep van harte. Specifiek voor het opstellen van deze Rode Lijst heeft een breed samengestelde begeleidingscommissie nauwkeurig toegezien op een juiste toepassing van de afgesproken methodiek, binnen de daarvoor gestelde criteria. De samenstelling van die commissie is vermeld in het Basisrapport.

De Zoogdiervereniging acht de bezwaren van de Jagersvereniging dan ook ongegrond, onvoldoende onderbouwd en berustend op misverstanden. De Zoogdiervereniging is bereid om de bij de Jagersvereniging gerezen misverstanden toe te lichten en nodigt de Jagersvereniging uit om contact op te nemen. Bovendien nodigt de Zoogdiervereniging de Jagersvereniging uit tot samenwerking om de tellingen van de WBE’s ‘CBS-proof’ te maken in het kader van ons gezamenlijke belang: de instandhouding van populaties wilde zoogdieren in Nederland. 

Tekst: Ellen van Norren & Glenn Lelieveld, Zoogdiervereniging; Sander Turnhout SoortenNL
Afbeeldingen: Zoogdiervereniging