Flappie: achteruitgang sinds eerste kerstdag 1961

Eerste kerstdag staat voor de deur en het is vaak de kunst om een lekker en vooral goed gevarieerd menu op tafel te zetten. Net als wij houdt Flappie van een gevarieerd menu en een warm thuis. Maar helaas is dat al meer dan zestig jaar in Nederland niet overal meer verkrijgbaar. De algemene soorten haas en konijn worden steeds minder algemeen. En doordat hazen en konijnen zo achteruitgaan, wordt dat ook voor andere soorten een probleem.

Dubbel pech

Konijnen hebben zelfs een dubbel probleem. Ze hebben veel te lijden gehad onder virusinfecties zoals myxomatose en RHD2-virus. Zodra de konijnenpopulatie van zo’n virus herstelt, is hun leefgebied dichtgegroeid met grassen en struiken als gevolg van stikstofdepositie. Hierdoor hebben konijnen te weinig open zand om hun burchten in te graven en missen ze een warm thuis. Zo komt de klap dubbel aan.

De voedselpiramide

Dat het slecht gaat met soorten als het konijn, is een probleem voor veel meer diersoorten. Zo is het konijn het belangrijkste prooidier voor de hermelijn. Als het konijn wegvalt uit de voedselpiramide, wordt het ook voor de hermelijn moeilijker. Daardoor staat ook dit kleine roofdier op de Rode Lijst Zoogdieren. En wat geldt voor de roofdieren, geldt ook voor andere prooidieren: doordat er minder konijnen en hazen zijn, worden bij dezelfde roofdierstand andere dieren meer belaagd, zoals de grutto. Immers, hoe meer diersoorten er in een prooidiergemeenschap leven, hoe minder risico er ontstaat voor één bepaalde soort. Een gevarieerd en kleinschalig landschap is dus essentieel.

Gevarieerd menu en een warm thuis

De haas houdt van Engels raaigras, maar alléén maar Engels raaigras is geen pretje. Wij willen met kerst ook niet alléén maar kerststol eten, al is het nog zo lekker. Hazen leven in kleinschalig agrarisch landschap, waar ze hun warme thuis vinden in houtwalletjes, bosjes en struwelen. Dat warme thuis hebben ze vooral nodig als het ’s nachts zo koud kan vriezen, en straks in het voorjaar als er jonge haasjes komen.

Beschermen werkt!

Als je maatregelen neemt, kunnen soorten weer terugkomen, dat hebben we geleerd van onder andere de otter. Dat kan ook voor haas en konijn. Heel Nederland moet daarvoor weer minimaal voldoen aan de basiskwaliteit natuur. Eigenlijk is het heel simpel: als Nederland ook buiten de natuurgebieden schoon en afwisselend genoeg is, dan kunnen algemene soorten algemeen blijven. Minder stikstofdepositie gaat helpen voor konijn, waardoor er weer een afwisseling komt van open zand, bloemrijke begroeiing en struiken. Het terugbrengen van de afwisseling in het agrarisch gebied met vele soorten grassen, kruiden en houtwalletjes gaat de haas helpen. Hiermee voorkomen we dat we deze dieren straks alleen nog kennen van Youp van ’t Hek.

We doen dus een suggestie voor het kerstmenu: een variëteit aan kruiden en genieten van een warm thuis (maar niet in het fietsenschuurtje komen!).

Tekst: Ellen van Norren, Annelies Elsendoorn & Glenn Lelieveld, Zoogdiervereniging
Foto's: Sim Broekhuizen; Jaap Mulder