Immigratie kleine vossen?

De kleine vos is een zeer bekende tuinvlinder. Veel mensen herinneren zich vast wel een keer dat ze er vijf, tien of nog meer bij elkaar aantroffen op een vlinderstruik, of dat ze er tijdens een fietstocht tientallen zagen op bloeiende distels. Deze waarnemingen zijn waarschijnlijk wel van wat langer geleden, want 2018 en 2019 waren heel matige jaren voor de kleine vos. In het noorden en noordwesten was de vlinder nog wel redelijk aanwezig, maar in Zuid- en Zuidoost-Nederland waren ze schaars. Mogelijk dat de hete droge zomers voor de kleine vos negatief waren en dat deze invloed minder was in de noordelijker streken. Ook dit voorjaar waren er maar weinig kleine vossen. De soort overwintert als vlinder en vanaf maart zijn ze actief. Deze overwinteraars planten zich voort in april, en in mei zijn daar de rupsen van te vinden. Dit voorjaar zijn er echter in Zuid-Nederland maar erg weinig rupsenmeldingen (3, tegen 42 in 2017). In het Noorden waren er nog wel wat meer rupsen, maar ook minder dan in 2017.

Het leek dus weer een erg slecht kleine vossenjaar te worden, totdat er half mei plotseling allemaal waarnemingen waren, ook uit Limburg en Brabant. In de routes van het meetnet werd de kleine vos plotseling ook weer gezien en zelfs met meer exemplaren dan het gemiddelde van de afgelopen dertig jaar. Het plotselinge verschijnen was al een aanwijzing dat het hier waarschijnlijk gaat om binnenvliegende vlinders vanuit het buitenland. Het feit dat er zo weinig rupsen waren gevonden dit voorjaar versterkt dit vermoeden. Het kan vrijwel zeker niet gaan om vlinders die hier uit de pop zijn gekomen. Het is dan ook maar de vraag of de kleine vos zich weer herstelt of dat dit een kortstondige opleving is. De vlinders die nu aanwezig zijn zullen zich de komende weken wel weer voortplanten, en het is de vraag of dat succesvol zal verlopen. De eitjes worden in groepen bijeen afgezet op de onderzijde van brandnetelbladeren. De rupsen zijn namelijk helemaal gespecialiseerd op brandnetel en eten niets anders. Brandnetel is voldoende aanwezig, maar of de kwaliteit goed genoeg is en of ze niet weer verdrogen zal later blijken.

Het meetnet vlinders is een onderdeel van het Landelijk Meetprogramma Vlinders dat wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV en onderdeel is van het Netwerk Ecologische Monitoring.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting
Grafiek: Meetnet vlinders
Kaartje: NDFF