Eerste eikenprocessierupsen krijgen brandharen en beginnen met nestvorming
Kenniscentrum EikenprocessierupsOp dit moment zijn de meeste rupsen nog op de takken en rondom de bladeren te vinden en nog niet op de stam. Op diverse plekken is de vraat van de eikenprocessierups al goed zichtbaar. Daarnaast is de eerste nestvorming waargenomen. Dan zitten de rupsen in het vierde larvestadium. Elke eikenprocessierups heeft in dit stadium rond de 700.000 brandharen. De ontwikkeling is sterk afhankelijk van de hoeveelheid blad die de eik heeft ontwikkeld. Vooral op eiken die als eerste in blad kwamen en nu vol in blad staan zijn veelal rupsen in het vierde larvestadium te vinden. In de eiken die later in blad komen, maar ook soorten zoals moeraseiken die nog niet volledig zijn uitgelopen, liggen eikenprocessierupsen een complete vervelling achter en heeft nog maar net de tweede vervelling plaats gevonden. Op deze bomen zullen de rupsen later in mei hun brandharen ontwikkelen.
We zien dit jaar op diverse plaatsen, meer dan eerdere jaren, rupsen op stamscheuten. De mogelijke verklaring hiervoor is dat de vlinders vorig jaar hier de eitjes hebben afgezet, omdat op de voorkeurplaats, boven in de kroon, al eipakketjes door andere eikenprocessievlinders waren afgezet. Hierdoor zou lokaal voedselgebrek kunnen ontstaan voor nakomelingen en kan een andere positie in de boom een beter vooruitzicht bieden.
Aankomende week gaan de temperaturen flink omlaag, maar dit zal slechts voor korte duur zijn. We verwachten op grond van de langetermijnweersverwachting dat de eerste zichtbare nesten rond 20 mei zullen worden waargenomen. Het is op dit moment nog niet duidelijk hoe groot het aantal eikenprocessierupsen is. Vanaf het moment dat de rupsen hun brandharen hebben, kunnen ze ook gezondheidsklachten geven als men met deze brandharen in contact komt. Toename van de overlast is pas in juni te verwachten, als het merendeel van de nesten is gevormd.
Andere rupsen
Naast de rupsen van de wintervlinders, eikenbladrollers, voorjaarsuilen, voorjaarsspanners en bladwespen zien we op diverse plekken veel nesten van de ringelrupsen (Malacosoma neustria). De nesten van deze rupsen worden vaak verward met de nesten van de eikenprocessierupsen. Ringelrupsen zijn ook wel harig, maar deze haren leveren geen gevaar op voor de omgeving. Daarbij zitten momenteel de bastaardsatijnrupsen, die ook brandharen hebben, in het laatste larvestadium en bereiden deze zich voor op het verpoppen door bladeren bij elkaar te trekken en een popkamer te spinnen.
Eikenprocessierupsen en andere rupsen (Bron: Silvia Hellingman)
Voor meer informatie over de eikenprocessierups zie de website van het Kennisplatform Processierups op Processierups.nu.
Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups: Silvia Hellingman, Hellingman Onderzoek en Advies; Arnold van Vliet & Hidde Hofhuis; Wageningen University; Henry Kuppen, Terra Nostra; Henk Jans, Jans Consultancy Gezondheid en Milieu; Joop Spijker, Wageningen Environmental Research
Foto’s: Silvia Hellingman; Arnold van Vliet; Henry Kuppen
Film: Silvia Hellingman