Hooikoorts door berkenpollen verwacht: risico op verwarring met klachten COVID-19

Door de extreem zachte winter komt de natuur zeer vroeg tot bloei en staat het hooikoortsseizoen van de berk al voor de deur. Volgens de modellen van De Natuurkalender kan aankomende week al het eerste berkenpollen in de lucht komen. De berk is één van de plantensoorten waar de meeste hooikoortspatiënten gevoelig voor zijn. Naar schatting is 25 procent van de hooikoortspatiënten gevoelig voor boompollen. Tot nu toe zijn nog geen berkenpollen aangetroffen in de pollenvallen van het Leids Universitair Medisch Centrum in Leiden, Elkerliek Ziekenhuis in Helmond en bij Philips in Drachten. Eén keer in de week (meestal op dinsdag) worden de tellingen gedaan van de voorgaande zeven dagen. In onderstaande figuur staat het verloop van het daggemiddelde van de berkenpollen over een periode van tien jaar (1995 tot en met 2004). Doordat het deze week overwegend droog en zeer zacht zal zijn, valt het eerste berkenpollen in de loop van de week te verwachten. De piek van het berkenpollenseizoen zal naar verwachting tussen 5 en 21 april liggen.

Hoogte van pollenproductie en het weer bepalen de hoeveelheid klachten

De mate waarin mensen klachten gaan ervaren, zal afhangen van de hoogte van de pollenconcentratie. Hoe hoger de concentratie hoe meer klachten en hoe meer mensen klachten ervaren. Berken staan erom bekend dat ze soms veel en soms weinig pollen produceren. We zien momenteel een grote hoeveelheid katjes (mannelijke bloemen) in de berken hangen. Komende dagen stimuleert overwegend droog, vrij zonnig en relatief warm weer de ontwikkeling van de katjes. Volgens de verwachting van Weeronline ligt de middagtemperatuur komende dagen op 10 tot 14 graden in de kustprovincies en op 14 tot 17 graden in het binnenland. Mogelijk wordt het in Limburg nog wat warmer. Met deze temperaturen zullen de eerste berken vooral in het zuiden en zuidoosten van het land beginnen te bloeien.

De wind waait de komende dagen uit het zuidwesten. Daarmee kan ook pollen uit België worden aangevoerd. Later in de week draait de wind naar het noordoosten en daarmee wordt koudere lucht aangevoerd. De maxima komen uit onder tien graden en ’s nachts vriest het licht. Na het weekend draait de wind weer langzaam naar het oosten tot zuiden, waardoor het langzaam weer warmer wordt en opnieuw pollen uit onze buurlanden kan worden aangevoerd. Pollen kan honderden kilometers afleggen. Wanneer berken als eerste alleen in het zuiden van ons land bloeien, kan verspreiding van het pollen door de zuidelijke wind ook in het midden en noorden klachten veroorzaken.

Hoge temperaturen gedurende de piek van de bloei veroorzaken een kort maar hevig pollenseizoen. Door het ongebruikelijk warme weer is de bloei explosief en daarmee ook sneller voorbij. Bij normale of lagere temperaturen is de piek minder groot en duurt het seizoen lang. De lengte van de bloeiperiode kan variëren van ruim dertig tot zestig dagen.

Es                                  

Naast de berk komen meerdere boomsoorten in bloei die pollen verspreiden, zoals de populier, de wilg en de es. Vooral de es verdenken we de laatste jaren van het mogelijk veroorzaken van hooikoortsklachten. De bloeiperiode loopt echter vrijwel gelijk met die van de berk. Van de es zijn al wel pollen aangetroffen in de pollenvallen en we zien de eerste bomen in volle bloei staan.

Hooikoorts of COVID-19?

Met de huidige COVID-19-crisis is het in de lucht komen van pollen extra vervelend. Een deel van de hooikoortsklachten lijkt op verkoudheidsklachten die ook voorkomen bij COVID-19-patiënten. De symptomen van een allergische reactie kunnen daarom ongerustheid veroorzaken bij hooikoortspatiënten, maar ook bij mensen in de omgeving van hooikoortspatiënten. Hooikoortspatiënten dienen zich dat te realiseren. Het is voor hooikoortspatiënten daarom extra verstandig voorbereid te zijn op de start van het berken- (of essen-) pollenseizoen en dus op tijd te starten met de hooikoortsmedicatie.

Bezoek de website van het RIVM voor meer informatie over COVID-19.

Beperk hooikoortsklachten

De volgende tips kunnen helpen om de hooikoortsklachten te beperken:

1. Gebruik op een juiste manier de geneesmiddelen die er bestaan voor de behandeling van de hooikoorts:
   • Via de drogist tabletten tegen de allergie; oogdruppels en neussprays om de klachten te onderdrukken (cromoglycaten);
   • Tabletten of drankjes tegen de allergische klachten (antihistaminica), deze zijn er ook in oogdruppels en neussprays;
   • Neussprays tegen de ontstekingsreactie in de neus, puffs als er allergische astma meespeelt. Deze zijn alleen met recept te verkrijgen.
     
     Ga door met deze geneesmiddelen als deze al gebruikt worden of start nu met deze medicatie gezien het feit dat het berkenpollenseizoen al voor de deur staat.

2. Ga minder naar buiten;
3. Vermijd straten/plaatsen/bossen waar veel bloeiende berken of essen staan. Een uitgebreide beschrijving van de es staat op de Essentaksterfte website. Informatie over de berk staat op de Natuurkalenderwebsite;
4. Vermijd lichamelijke inspanning in de buitenlucht;
5. Houd ramen en deuren zo veel mogelijk gesloten;
6. Gebruik pollenwerende horren om de pollenconcentratie binnen lager te houden;
7. Draag een bril;
8. Hang je kleren niet buiten te drogen;
9. Beperk lichamelijke inspanning indien de luchtkwaliteit slecht is en er pollen in de lucht zweven waarvoor je allergisch bent. Houd de actuele en verwachte luchtkwaliteit in de gaten via luchtmeetnet.nl.

Geef door wanneer berken bloeien

Help mee de bloei van de berk in beeld te brengen door via Natuurkalender.nl te melden wanneer de berk in jouw buurt voor het eerst in bloei gezien wordt. Zo kunnen we een beter beeld krijgen van hoe de ontwikkeling van de bloei in verschillende delen van Nederland verloopt. Je kunt je waarneming anoniem of na inloggen met een Nature Today-account doorgeven.

Tekst: Arnold van Vliet, Wichertje Bron en Huub Savelkoul, Wageningen University; Letty de Weger en Pieter Hiemstra, Leids Universitair Medisch Centrum; Hans de Groot, Reinier de Graaf Ziekenhuis; Mieke Koenders, Elkerliek Ziekenhuis; Tim van der Graaf, Philips Drachten; Jaco van Wezel, Weeronline; Peng Jia, Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation, Universiteit Twente
Foto’s: Arnold van Vliet; Letty de Weger