De soortenrijkdom van eilandvogels wereldwijd verklaard

Al in de jaren 60 van de vorige eeuw is er een theorie opgesteld om de soortenrijkdom op eilanden te verklaren. ‘The Theory of Island Biogeography’ voorspelt het aantal soorten dat op een eiland wordt verwacht afhankelijk van de grootte en isolatie van dat eiland. Volgens deze theorie is diversiteit het gevolg van een evenwicht tussen kolonisatie en uitsterven. De auteurs waren zich toentertijd al bewust van het belang van evolutie binnen soortenrijkdom, maar waren er niet toe in staat deze variabele toe te voegen aan het voorspelmodel.

Opmerkelijk is dat tot op heden geen onderzoek op wereldschaal heeft kunnen aantonen hoe de grootte en mate van isolatie van een eiland de snelheid beïnvloedt waarmee nieuwe soorten eilanden koloniseren, evolueren of uitsterven. Deze onderlinge relaties zijn dus tientallen jaren onverklaarbaar gebleven.

Afgelegen eilanden

Een team van evolutiebiologen, vogeldeskundigen en wiskundigen heeft onder leiding van dr. Luis Valente van Naturalis Biodiversity Center de code weten te kraken. Hun nieuwe model is opgesteld op basis van moleculaire gegevens van honderden vogelsoorten afkomstig van 41 in de oceaan gelegen eilanden en archipels wereldwijd. De theorie onthult hoe het gebied en de isolatie van eilanden cruciaal zijn voor het bepalen van de soortenrijkdom. 

De onderzoeksgroep is voor deze ontdekking gedurende meerdere veldexpedities naar tientallen afgelegen oceanische eilanden afgereisd. Door de jaren heen hebben ze hiermee voldoende gegevens kunnen verzamelen om een model op te stellen dat in staat is om de soortenrijkdom op meerdere eilanden wereldwijd te voorspellen. 

Unieke evolutionaire takken

Het nieuwe model levert al fascinerende resultaten op. Zo is het bijvoorbeeld uitgetest op een van de bekendste eilanden omtrent vogelevolutie: de Galapagos. Alhoewel de eilanden bekend staan om de darwinvinken, waarbij één enkele kolonisator zich verder ontwikkelde naar 15 soorten, vertoont de rest van de vogelsoorten van het eiland nauwelijks verwantschap. De vogelsoorten van de Galapagoseilanden bleken dus met het nieuwe model unieke evolutionaire takken te vormen. 

De studie van Valente biedt een belangrijke stap voorwaarts om de fundamentele processen aan het licht te brengen die wereldwijde biodiversiteit genereren. De verwachting is dat een verdere verfijning van het model ons nog meer inzicht zal geven in het verleden en de toekomst van onze biodiversiteit.

Meer informatie 

• Artikel A simple dynamic model explains the diversity of island birds worldwide, verschenen in Nature

Tekst: Amy van Nobelen, Naturalis Biodiversity Center
Foto's: Martin Stervander (leadfoto: albatros zwevend boven het eiland Tristan da Cunha ten zuidwesten van Kaapstad); Christophe Thébaud