Late herfst dit jaar, bepaal of dat ook bij jou zo is

Om te kunnen bepalen hoe vroeg of laat de herfst is, moet je een vergelijking kunnen maken met het verleden. In het kader van het Nederlandse fenologische netwerk De Natuurkalender hebben we veel historische waarnemingen van het moment waarop herfstverschijnselen zich voor hebben gedaan. Vooral in de eerste helft van de 20^ste eeuw zijn er in Nederland duizenden herfstwaarnemingen gedaan. Op basis van al die waarnemingen hebben we bepaald wanneer iets nu vroeg of laat is. Voor het gemak maken we in dit overzicht geen onderscheid tussen verschillende delen van Nederland.

In onderstaande tabel staat voor een groot aantal herfstgebeurtenissen een duiding van hoe vroeg of laat het is als een gebeurtenis in de eerste tien dagen van november zich voordoet. Als een aalbes bijvoorbeeld tussen 1 en 10 november al het blad heeft laten vallen, dan is dat zeer laat. De aalbes heeft nog volop groene bladeren en is dus in vergelijking met halverwege de vorige eeuw zeer laat. Met onderstaande tabel kun je op basis van de stand van de bladverkleuring en bladval van de bomen en struiken om je heen zelf bepalen hoe vroeg of laat de ontwikkeling van de herfst is. Op basis van onderstaande gegevens zal ook duidelijk zijn dat de herfst dit jaar laat tot zeer laat is.

Herfstontwikkeling met de GrowApp in beeld

De foto’s en timelapsevideo’s die gemaakt worden met de GrowApp zijn ook een steeds mooier wordende bron van informatie om de stand van de seizoensontwikkeling te bepalen. De GrowApp kwam in het voorjaar van 2017 beschikbaar voor het publiek en scholen verbonden aan het GLOBE programma. De eerste continue series zijn vanwege de testperiode echter al beschikbaar vanaf het najaar van 2016, vier jaar dus. Hieronder een overzicht van hoe de herfstontwikkeling van twee witte paardenkastanjes achter het Gaia-gebouw en een berk achter het Lumen-gebouw van Wageningen University & Research de afgelopen jaren is verlopen. Voor deze twee locaties waren we al in 2015 begonnen met het regelmatig maken van foto’s. Van deze bomen zijn ook iedere keer de blaadjes geteld, zodat we het percentage bladverkleuring ernaast kunnen zetten. Aan zowel de paardenkastanjes als de berk is goed te zien dat de herfst dit jaar laat is en hoe groot de variatie en het verloop van bladverkleuring is van jaar tot jaar.

In de afgelopen jaren bleek vooral de bladverkleuring in 2015 vroeg te zijn. Dat had vooral te maken met de koude september en vooral koude oktober dat jaar. Ondanks de kou kwam de minimumtemperatuur dat jaar in september en oktober niet onder het vriespunt. Vorstdagen en dagen met minimumtemperaturen dicht bij het vriespunt zorgen dat de herfstkleuring sneller op gang komt. Met de nachtvorst van een paar dagen geleden en de steeds verder kortende dagen is te verwachten dat de bladverkleuring de komende dagen nu gaat versnellen.

Tekst: Arnold van Vliet en Wichertje Bron, De Natuurkalender, Wageningen University
Foto's: Arnold van Vliet, GrowApp.today en De Natuurkalender