‘Beslisboom Amerikaanse vogelkers’ helpt bij maken van weloverwogen bosbeheerkeuzes

Ondanks vele jaren van intensieve bestrijding is de Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina) ingeburgerd in onze bossen. Is dat een probleem? Of misschien juist een kans? De meningen over de Amerikaanse vogelkers lopen uiteen. Of men de vogelkers als een probleem ervaart, zal grotendeels afhangen van de specifieke situatie in het bos en de beoogde terreindoelen. Om te helpen bij het maken van keuzes voor het benodigde beheer in relatie tot het gewenste terreindoel, ontwikkelden Bart Nyssen (Bosgroep Zuid Nederland) en Gerard Koopmans (Bosgroep Midden Nederland) samen met Jan den Ouden (Wageningen University & Research), de ‘Beslisboom Amerikaanse vogelkers’.

Een plaag of onderdeel van een weerbaar bos?

Een deel van de eigenaren en beheerders heeft de Amerikaanse vogelkers inmiddels geaccepteerd. Misschien wel omdat hij niet meer uit te roeien is. Maar wellicht ook vanwege zijn rijke en goed afbreekbare strooisel. Daarmee draagt de boom bij aan mildere humusvormen in de bodem. Met de vroege en rijke bloei en vruchtzetting is de vogelkers een belangrijke soort voor allerlei insecten in het zandlandschap. De vogelkers vormt daarnaast een transparant kronendak, waaronder zich al vroeg schaduwverdragende soorten kunnen vestigen. Tenslotte is de houtkwaliteit van vogelkers bij de juiste omstandigheden ook zonder meer goed te noemen. Dit zijn allemaal argumenten die zowel vanuit ecologisch als economisch perspectief pleiten voor acceptatie en integratie van deze ‘nieuwe’ boomsoort.

Sommige boseigenaren en terreinbeheerders zien de vogelkers echter liever niet, of zo min mogelijk, in het bos staan. Vaak is de reden dat de vogelkers niet inheems is en hij als echte pionier een sterke neiging heeft om te woekeren als hij voldoende licht krijgt; regelmatig ten koste van andere soorten. Zowel de keuze voor acceptatie als voor afwijzen van de vogelkers vraagt om gerichte beheerkeuzes.

Helemaal verwijderen uit het bos is onhaalbaar gebleken. De hamvraag is dan ook: hoe zorg je voor een goede balans, passend bij het beoogde terreindoel? En welke maatregelen zijn er dan nodig? De ‘Beslisboom Amerikaanse vogelkers’ helpt bij het beantwoorden van deze vraagstukken.

Terreindoelen matchen met beheermaatregelen

Afhankelijk van de beheerdoelen is het aan de eigenaar of beheerder om te beoordelen in welke mate vogelkers een probleem is en in hoeverre er dan maatregelen nodig en gewenst zijn om dominantie door vogelkers te voorkomen. In de beslisboom is aangegeven hoe men de gewenste bos- en natuurtypen kan realiseren, afhankelijk van het begroeiingstype. Uitgangspunt daarbij is de beschikbare hoeveelheid licht. Op basis daarvan onderscheiden we de volgende begroeiingstypen: open landschap (heide, stuifzand, duinen), bossen (licht bos, gelaagd gemengd licht bos en donker bos) en bosranden, houtwallen en hakhout.
Afhankelijke van begroeiingstype en terreindoelen kunnen de volgende adviezen van toepassing zijn:
• bestrijden (met heroverwegen beheerdoelen bij onvoldoende mogelijkheden)
• uitfaseren
• integreren
• het bos weerbaar maken

Met de handelingsperspectieven die op basis daarvan ontstaan, kan de eigenaar of de beheerder aan de slag.

Er is veel meer informatie beschikbaar

Dit is slechts een eerste kennismaking met de ‘Beslisboom Amerikaanse vogelkers’. Wilt u alles uitgebreid nalezen? Dat kan! U vindt alle informatie in de digitale versie van de beslisboom op Bosgroepen.nl.
Onlangs verscheen er ook een boeiend en uitgebreid artikel over de beslisboom in het Vakblad Natuur Bos Landschap (pdf; 5,4 MB). Op de jaarlijkse beheerdersdag zullen Jan den Ouden en Bart Nyssen aanwezig zijn om meer toelichting te geven.
Achtergrondinformatie over de Amerikaanse vogelkers is te vinden in het boek ‘Amerikaanse vogelkers, van Bospest tot Bosboom’.

Tekst: Bosgroepen
Foto’s: Jan den Ouden (leadfoto: Amerikaanse vogelkers); Bart Nyssen
Beslisboom: Bart Nyssen, Gerard Koopmans en Jan den Ouden