Nederland niet geschikt voor lynx, wel voor goudjakhals

De lynx komt voor in grote boscomplexen in Midden-Europa en de Balkanlanden, en breidt zich sterk uit. Hij heeft zich al gevestigd in de nabijgelegen bossen van de Eifel in Duitsland. De goudjakhals komt voor in allerlei soorten landschappen en rukt hard op vanuit bronpopulaties in de Balkan, er is zelfs al een keer een goudjakhals waargenomen in Nederland!

Voldoende geschikt habitat?

Twee teams van onderzoekers verbonden aan verschillende onderzoekinstituten hebben een tweetal zogenoemde habitatgeschiktheidsanalyses uitgevoerd om de vraag over de vestigingskans te kunnen beantwoorden. Het blijkt dat in Nederland de kans op vestiging van de lynx vrijwel is uitgesloten. Het is echter wel mogelijk dat de goudjakhals zich in Nederland zal vestigen. De verkregen resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke zoogdiertijdschrift Lutra.

Bij een habitatgeschiktheidsanalyse worden vanuit literatuuronderzoek alle parameters die van belang zijn voor het wel of niet voorkomen van een bepaalde soort vergeleken met gedetailleerde, geografische bestanden waarin die parameters zijn opgeslagen. Hoe meer parameters onderdeel uitmaken van de analyse, des te nauwkeuriger zal de uiteindelijke voorspelling zijn: de grootte van de kans op het voorkomen van de onderzochte soort.

Onvoldoende verbonden bos voor de lynx

Voor de lynx blijkt vooral het oppervlak aaneengesloten bos de cruciale, en tevens ook de beperkende, factor te zijn. De totale oppervlakte van geschikt leefgebied voor de lynx in Nederland bedraagt zo'n duizend vierkante kilometer. Deze gebieden staan echter niet in verbinding met elkaar én de meeste bosgebieden zijn te klein voor de bosspecialist die de lynx is. Eén gebied, de Veluwe, heeft voldoende ruimte voor vier territoria van vrouwelijke lynxen met, overlappend, één territorium van een mannelijke lynx. Te weinig voor een duurzame populatie.

Wolf beperkt aantal jakhalzen

Voor de goudjakhals is vooral de dichtheid van het wegennet doorslaggevend: naarmate er minder wegen zijn en ook minder grote wegen, neemt de kans op voorkomen toe. Kortom, anders gezegd, de mate van verstedelijking. De uitkomsten van het onderzoek wijzen op maximaal circa 1500 geschikte territoria. Op basis van het gemiddelde aantal individuen van vier goudjakhalzen per territorium zouden er in ons land dus zo’n 6000 goudjakhalzen kunnen voorkomen. Wanneer de vestiging van de wolf, een geduchte vijand van de goudjakhals, doorzet, vallen deze aantallen echter flink lager uit.

De verkregen resultaten kunnen worden gebruikt bij de beoordeling van de consequenties van het spontaan verschijnen van een van beide soorten in Nederland.

Voor meer informatie, zie:

Lelieveld, G., P.M. van Bodegom & W. Wamelink 2019. No place to hide for lynx in the Netherlands. Limited forest cover hampers the availability. Lutra 62 (1): 13-28.

Wennink, J., G. Lelieveld, H.J. de Knegt & D.J.C. Klees 2019. A Habitat Suitability Analysis for the golden jackal (Canis aureus) in the Netherlands. Lutra 62 (1): 29-36.

 
Tekst: Kees Canters, Zoogdiervereniging, in samenwerking met de auteurs van bovenstaande artikelen.
Foto's: Orientalizing (Creative Commons) (leadfoto: goudjakhals); Richard Witte; Otto Plantema