Veel waarnemingen van zeldzame vlinders: grote vos en oostelijke vos

De grote vos was nagenoeg verdwenen uit ons land, maar al in 2018 kwam daar verandering in. Toen werden er in het voorjaar tientallen grote vossen gezien. En ook nu zijn er weer op veel locaties grote vossen gezien, die daar waarschijnlijk overwinterd hebben. Het wachten is tot succesvolle voortplanting wordt vastgesteld, bijvoorbeeld doordat rupsennesten worden gevonden.

De grote vos overwintert, net als de dagpauwoog en zijn kleine broertje de kleine vos, als vlinder. Dit betekent dat ze ook vroeg in het jaar al te zien zijn. Tijdens het mooie weer van de afgelopen weken is deze vlinder overal in Nederland gezien.

Fluctuerende aantallen

Het voorjaar is de beste tijd om de grote vos te zien te krijgen. In het begin van deze eeuw waren voorjaarswaarnemingen van de grote vos zeldzaam en gingen er jaren voorbij zonder dat er een werd waargenomen. Van 2011 tot 2014 waren er wel veel voorjaarswaarnemingen, maar de daarop volgende jaren nam het aantal weer sterk af. 

Invasie

De oostelijke vos is nog veel zeldzamer in Nederland. Deze vlinder komt uit Rusland, waar hij een paar jaar geleden ineens veel talrijker begon te worden. Daarna heeft de oostelijke vos zich westwaarts uitgebreid. In 2014 kwamen er plots honderden binnen in Nederland. Veel vlinders overwinterden succesvol, maar tot voortplanting leek het niet te hebben geleid: in 2015 waren er bijna geen meldingen meer.

Toch worden er nu hier en daar weer oostelijke vossen gezien. Hoe lang de vlinders hier blijven is onbekend. Het zou kunnen dat ze hebben overwinterd (dat doen ze net als de kleine vos als volwassen vlinder). Maar wellicht zijn het ook trekvlinders die vanuit andere landen bij ons terecht zijn gekomen. Pas volgend voorjaar weten we of ze zich hier ook gaan voortplanten.

Dubbelgangers

Samen met de kleine vos is het behoorlijk lastig om deze vlinders uit elkaar te houden. Het verschil tussen de grote vos en de oostelijke vos is het best te zien aan de voorpoten. Die zijn lichtbruin bij de oostelijke vos, en donkerbruin (bijna zwart) bij de grote vos. In het Engels heet hij dan ook Yellow-legged Tortoiseshell, wat je zou kunnen vertalen als ‘geelpootvos’.

Bekijk een overzicht van alle verschillen

Geef je waarnemingen door

Heb je een grote vos of oostelijke vos gezien? Geef je waarneming dan door aan De Vlinderstichting! 

Alle waarnemingen via Telmee, Waarneming.nl en Jaarrond Tuintelling komen vanzelf bij De Vlinderstichting terecht.

Paren en eitjes leggen

De grote vossen die nu zijn gezien, moeten zich nog voortplanten. Ze gaan op zoek naar een partner en paren. De vrouwtjes gaan vervolgens op zoek naar plekken om hun eitjes af te zetten. Dat doen ze op diverse loofbomen, zoals wilg en iep, maar ook fruitbomen worden wel gebruikt. De vondst van rupsen zou duiden op voortplanting in ons land.

Tekst: Ineke Radstaat, De Vlinderstichting
Foto's: Kars Veling (leadfoto: grote vos); Chris van Swaay
Kaartje: NDFF / De Vlinderstichting