Biodiversiteitsrecord in Nationaal Park Hollandse Duinen

Het Nationaal Park Hollandse Duinen vormt de westrand van de Randstad en loopt van de duinen bij Hoek van Holland tot aan de bollenvelden rondom Lisse. Het nationale park bestaat voor een groot deel uit duin en duinbos, maar omvat ook het strand en enkele fraaie polders. Het gebied vormt de achtertuin van steden als Den Haag en Leiden. Wekelijks gaan vele duizenden bezoekers er fietsen, hardlopen of de kinderen uitlaten. Desondanks behoort het tot de rijkste en meest waardevolle natuurgebieden van Noordwest-Europa. Om die rijkdom zichtbaar te maken, hebben vele honderden vrijwilligers in 2018 samengewerkt om zoveel mogelijk plant- en diersoorten te vinden. Het doel was het binnen een jaar vinden van 5.000 soorten. Met de eindteller dichtbij de 7.000 werd dat doel ruim gehaald. Meer dan 2000 vrijwilligers verzamelden daarvoor bijna een kwart miljoen waarnemingen en gaven deze door via Waarneming.nl.

Een van de bijzonderheden van het project was de ruime aandacht voor dier- en plantengroepen die doorgaans minder in de belangstelling staan. Zo onderzochten amateur-specialisten vochtige duinvalleien op het voorkomen van sieralgen: dit resulteerde in de vondst van een groot aantal zeldzame soorten. Daarnaast werd een aantal malaisevallen geplaatst waarmee insecten, vooral vliegen en wespjes, werden gevangen. Naast bijzondere soorten, zaten hierin ook enkele soorten die nieuw waren voor Nederland. Het gaat daarbij niet per se om zeer zeldzame soorten, maar vooral om kleine soorten van groepen waar weinig mensen goed naar kijken. Naast Nederlandse specialisten zijn ook veel buitenlanders bij het project betrokken. Van de vijftien soorten die voor het eerst in Nederland werden aangetroffen, werden er bijvoorbeeld vijf naar buitenlandse specialisten in België en Zwitserland verzonden ter controle. 

In 2019 wordt er verder gewerkt aan het documenteren van de vondsten. EIS Kenniscentrum Insecten en Naturalis dragen zorg voor de opname van materiaal van zeldzame soorten in de nationale collectie. Onder de 7.000 soorten bevinden zich meer dan 1000 soorten paddenstoelen, meer dan 1000 soorten dag- en nachtvlinders en bijna 800 soorten planten. Voor beheerders van natuurgebieden zoals Staatsbosbeheer en waterwinbedrijf Dunea zijn dit soort gegevens van groot belang. Het laat zien dat de gebieden buitengewoon rijk zijn, en het geeft informatie over welke plekken de meest bijzondere dieren en planten herbergen. Het binnen een jaar aantreffen van zo’n 7.000 soorten planten en dieren in een natuurgebied is mogelijk een wereldwijd record dat in Nederland voorlopig niet gebroken zal worden.

Over het 5000-soortenjaar

Het 5000-soortenjaar is een initiatief van Dunea, Staatbosbeheer, EIS Kenniscentrum Insecten en Waarneming.nl. In 2018 hebben vrijwilligers een jaar lang de natuur in Nationaal Park Hollandse Duinen in kaart gebracht. Het Nationaal Park beslaat grofweg 200 km² en omvat meer dan 4.500 hectare waardevolle natuur, 36 kilometer strand, tientallen prachtige dorpen, adembenemende bollenvelden, statige landgoederen en talloze interessante musea en historische gebouwen.

Tekst: Vincent Kalkman, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto's: Theodoor Heijerman; Antoine van der Heijden; Hans ter Steege