Terrassen aan de Maas

In deze visie daagt ARK Natuurontwikkeling samen met Het Limburgs Landschap, Staatsbosbeheer en het Wereld Natuur Fonds andere partijen uit om samen te werken aan de verdere ontwikkeling van een levendige en klimaatbestendige Maasvallei.

Terrassenmaas

De Terrassenmaas, ook wel Zandmaas genoemd, ligt grofweg tussen Roermond (Swalmdal) en Gennep (Niers). In de door de geologische krachten langzaam maar zeker omhoog gestuwde aarde heeft de Maas hier een landschap van rivierterrassen uitgesneden, die als traptreden de Noord-Limburgse Maas flankeren. Door de insnijding van de Maas in dit oude landschap speelt de dynamiek van rivierwater een veel kleinere rol dan langs andere rivieren.

In plaats van overstromingen door rivierwater vormt uittredend grondwater het dominante natuurlijke proces langs dit riviertraject. Helder en ijzerrijk grondwater zoekt zich via oude, ondiepe geulen en snelstromende beekjes een weg naar de rivier, door een vaak ver boven de Maas verheven gebied dat op verschillende terrasniveaus ligt. Buiten deze natte geulen zijn de terrasgronden juist heel droog en daarmee kansrijk voor het herstel van een unieke stroomdalflora en zeldzaam hardhoutooibos. Daarnaast grenzen hier de reeds beschermde zandlandschappen van Nationaal Park Maasduinen op verschillende plaatsen direct aan het voedselrijke Maasdal.

Levensader van Limburg

Het droge karakter van de hoge terrasgronden bepaalt al eeuwenlang het landgebruik van het Limburgse Maasdal. Het maakt dat we hier rozen kunnen kweken en zelfs graanakkers binnen het bereik van de rivier aantreffen. Maar het zorgt er ook voor dat hier de beste kansen liggen voor het herstel van hardhoutooibos in Nederland en voor bloemrijke stroomdalgraslanden met bijvoorbeeld Grote tijm en Kruisbladwalstro.

Dit bijzondere landschap vraagt dan ook om een eigen benadering ten aanzien van ruimtelijke ontwikkelingen in het gebied. Dat geldt voor hoogwaterveiligheidsstrategieën, voor het Noord-Limburgs toerisme en voor de positie van de landbouw, maar zeker ook voor de specifieke kansen voor natuur.

Het principe van Ruimte voor de Rivier, waarbij we in andere delen van het rivierengebied onder andere door het afgraven van uiterwaarden nieuwe grote geulen hebben gecreëerd, is dan ook niet zomaar één op één over te brengen naar het Limburgse Maasdal. Dit landschap vraagt om een veel subtielere aanpak die ook beter past bij de getrapte hoogwaterveiligheidssituatie van de Terrassenmaas.

Vergezicht Noordelijke Maasvallei

Samen met Het Limburgs Landschap, Staatsbosbeheer en het Wereld Natuur Fonds heeft ARK Natuurontwikkeling daarom een visie ontwikkeld op de Terrassenmaas van de toekomst. In deze visie worden aan de hand van de beproefde lagenbenadering voorstellen gedaan voor op de bijzondere kwaliteit van de Terrassenmaas geënte maatregelen om het gebied veiliger, natuurlijker en aantrekkelijker te maken. Wij nodigen overheden, belangenpartijen, burgers en het bedrijfsleven dan ook uit om aan de hand van deze visie samen met ons te werken aan een mooier en toekomstbestendiger Maasdal. Deze regionale samenwerking moet de komende jaren leidend zijn bij de vele ruimtelijke projecten en hoogwaterbeschermingsinitiatieven die voor dit gebied op stapel staan. Programma’s als Ruimte voor de Rivier, het Limburgse dijkenprogramma en het gebiedsontwikkelingsproject Ooijen-Wanssum hebben immers laten zien dat zo’n benadering ook daadwerkelijk meer kwaliteit oplevert.

Meer informatie

• Visie “De Maasterrassen: Perspectieven voor de levensader van Limburg” (pdf; 3,6 MB)
• Of neem contact op met Jasper Hugtenburg voor vragen, toelichting of het oppakken van kansen voor het unieke Maasterrassenlandschap
• Website Ruimte voor Levende Rivieren

Tekst: Jasper Hugtenburg, ARK Natuurontwikkeling en Bart Peters, Bureau Drift
Foto: Joop van Houdt
Illustratie: Peter Veldt