Aziatische hoornaar succesvol bestreden

De Aziatische hoornaar is een invasieve exoot die staat op de Unielijst, behorende bij de Europese exotenverordening. Op deze lijst staan exoten die in de EU schade (kunnen) toebrengen aan de biodiversiteit of ecosysteemdiensten. De Aziatische hoornaar is berucht als predator van honingbijen, die zij voor de kasten vangt. De Aziatische hoornaar is aanmerkelijk kleiner en donkerder van kleur dan de talrijke inheemse Europese hoornaar. Anders dan bij de Europese hoornaar, maakt de Aziaat bolvormige nesten los in boomkruinen, doorgaans in hoge bomen. Vorig jaar werd voor het eerst in Nederland een nest gevonden.

Wanneer er een populatie Aziatische hoornaars wordt waargenomen, wordt het nest opgespoord. Dit gaat in twee etappes. Van werksters is bekend dat zij met prooien linea recta naar het nest vliegen. Daarom wordt gekeken in welke richting de werksters vliegen. Als op tenminste twee plekken een vliegrichting van deze prooivluchten is waargenomen, kan door het bepalen van het snijpunt van de lijnen (kruispeiling) een (zo klein mogelijk) zoekgebied worden vastgesteld. Vervolgens wordt in dat zoekgebied gevlogen met een drone met infraroodcamera. Bij zonsopkomst zijn hoornaars en ook nesten warmer dan de omgeving en lichten ze op op de camera.

Dit jaar werd het eerste nest werd gevonden in de gemeente Sluis (Zeeland). Van de opsporing en bestrijding is een video gemaakt. Het tweede nest was in Spijkenisse (Zuid-Holland), dus behoorlijk ver verwijderd van de grens met België. In opdracht van de provincies Zeeland en Zuid-Holland zijn beide nesten succesvol bestreden. Hiervoor is gif in de nesten gespoten en na een paar dagen zijn de nesten uit de bomen verwijderd.

Bij Sint Jansteen (Zeeland), zijn enkele Aziatische hoornaars aangetroffen bij een bijenkast. De waarnemingen zijn incidenteel en vooral bij zuidenwind. Prooivluchten wijzen uit dat het nest zich hoogstwaarschijnlijk op Vlaams grondgebied bevindt.

De nesten zijn mede dankzij meldingen van oplettende burgers gevonden. Waarnemingen kunnen gemeld worden op Waarneming.nl. Check eerst of er geen sprake is van de vaker voorkomende Europese hoornaar, die er veel op lijkt en die bij onze inheemse natuur hoort! Vanaf medio oktober vliegen de koninginnen en mannen van de Aziatische hoornaar uit. Deze kunnen tot negentig kilometer vliegen. Losse waarnemingen hoeven dus niet te wijzen op de aanwezigheid van een nest in de buurt. Alleen de koningin overwintert, de volken sterven uit. Het zoeken van nesten is voor dit jaar dan ook niet meer zinvol.

De Aziatische hoornaar rukt op vanuit Frankrijk en heeft zich al gevestigd in België. In Vlaanderen is de soort inmiddels sterk aanwezig, ook in de grensstreken bij Brugge, Gent en Antwerpen. Gezien de grote actieradius van de koninginnen en het prachtige herfstweer, verwachten we dat de Aziatische hoornaar volgend jaar op veel meer plaatsen in Nederland ten zuiden van de grote rivieren zal opduiken.

Tekst: Jenneke Leferink, NVWA & Theo Zeegers, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto’s: Lex Tervelde, NVWA (leadfoto: Aziatische hoornaar voor vliegopening bijenkast); NVWA; Linde Slikboer, EIS Kenniscentrum Insecten